پرش به محتوا

پیش‌نویس:مدگرایی زنانه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران‌پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۱: خط ۲۱:
==تیپ‌شناسی مدگرایی‌ زنانه==
==تیپ‌شناسی مدگرایی‌ زنانه==
===مد انطباق گرایانه===
===مد انطباق گرایانه===
برخی زنان متأهل و دارای سطح تحصیلات متوسط، متأثر از گردانندگان مد، اشتیاق به مصرف مد دارند.  این گروه، گرایش جدی به دیده شدن و انطباق با جماعت داشته و از رسوایی‌های ناشی از عدم مقبولیت می‌ترسند.   
برخی زنان متأهل و دارای سطح تحصیلات متوسط، متأثر از گردانندگان مد، اشتیاق به مصرف مد دارند.<ref> [https://faculty.kashanu.ac.ir/file/download/page/1580729658-.-.pdf یعقوبی، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در گرایش دختران به مد وخودآرایی، 8931ش، ص29.]</ref> این گروه، گرایش جدی به دیده شدن و انطباق با جماعت داشته و از رسوایی‌های ناشی از عدم مقبولیت می‌ترسند.<ref> [https://jwdp.ut.ac.ir/article_60053_0b5f7b4c09949071b40c84403ff9020c.pdf رفیعی و بخارایی، «زنان و گرایش به مد»، 1395ش، ص316.]</ref>  
===مد واسازانه===
===مد واسازانه===
زنانی متأثر از فمینیسم و دارای سطح تحصیلات بالا، به منظور واسازی زنجیره‌ مدگرایی‌های منفعلانه و مبتنی بر جذابیت‌های جنسی زنان، می‌خواهند با استفاده از لباس‌های ساده و کمتر متعارف،  سبک جدیدی از تظاهر زنانه و تصویر فعال از زن مدرن خلق کنند.  آنها به مد به‌مثابه قدرت اجتماعی نگاه کرده و با مدهای روز، مقابله می‌کنند.  
زنانی متأثر از فمینیسم و دارای سطح تحصیلات بالا، به منظور واسازی زنجیره‌ مدگرایی‌های منفعلانه و مبتنی بر جذابیت‌های جنسی زنان، می‌خواهند با استفاده از لباس‌های ساده و کمتر متعارف،<ref>[https://faculty.kashanu.ac.ir/file/download/page/1580729658-.-.pdf یعقوبی، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در گرایش دختران به مد وخودآرایی، 8931ش، ص30.]</ref> سبک جدیدی از تظاهر زنانه <ref>[https://jwdp.ut.ac.ir/article_60053_0b5f7b4c09949071b40c84403ff9020c.pdf رفیعی و بخارایی، «زنان و گرایش به مد»، 1395ش، ص321.]</ref> و تصویر فعال از زن مدرن خلق کنند.<ref>یعقوبی، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در گرایش دختران به مد وخودآرایی، 8931ش، ص30.[https://faculty.kashanu.ac.ir/file/download/page/1580729658-.-.pdf]</ref> آنها به مد به‌مثابه قدرت اجتماعی نگاه کرده و با مدهای روز، مقابله می‌کنند.<ref> [https://jwdp.ut.ac.ir/article_60053_0b5f7b4c09949071b40c84403ff9020c.pdf رفیعی و بخارایی، «زنان و گرایش به مد»، 1395ش، ص323-321.]</ref>


همچنین زنان مسلمان که مدها را آگاهانه انتخاب می‌کنند با استفاده از حجاب اسلامی به نفی مدهای غربی پرداخته و می‌خواهند با پوشش خود تصویری عفیفانه از الگوی زن مسلمان ارائه کنند. به گزارش محققین، مدل حجاب اسلامی در غرب تبدیل به یک الگویی قابل توجه برای کارگردانان صنعت مد در کشورهای غربی از جمله در بریتانیا شده است.  
همچنین زنان مسلمان که مدها را آگاهانه انتخاب می‌کنند با استفاده از حجاب اسلامی به نفی مدهای غربی پرداخته و می‌خواهند با پوشش خود تصویری عفیفانه از الگوی زن مسلمان ارائه کنند. به گزارش محققین، مدل حجاب اسلامی در غرب تبدیل به یک الگویی قابل توجه برای کارگردانان صنعت مد در کشورهای غربی از جمله در بریتانیا شده است.<ref> [https://otaghiranonline.ir/news/3052/%D8%BA%D9%88%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%81%D8%B4%D9%86%D8%8C-%DA%86%D8%B7%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%DB%8C-%DA%86%D8%B1%D8%A «غول‌های صنعت فشن، چطور دنیای پوشاک را می‌چرخانند؟»، پایگاه خبری اطاق بازرگانی.]</ref>
===مد التقاطی===
===مد التقاطی===
این مد، تلفیقی از مدل‌های قبلی بوده و پیوند مستقیم با لذت‌گرایی‌ و رهایی از کسالت روزمرگی دارد.  در این مدل،  پیروی زنان از مد جنبه‌ای ثانویه داشته و اولویت‌ آنها دیدن مدهای جدید و گشت‌وگذار در مراکز خرید است.  
این مد، تلفیقی از مدل‌های قبلی بوده و پیوند مستقیم با لذت‌گرایی‌ و رهایی از کسالت روزمرگی دارد.<ref>[https://faculty.kashanu.ac.ir/file/download/page/1580729658-.-.pdf یعقوبی، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در گرایش دختران به مد وخودآرایی، 8931ش، ص31.]</ref> در این مدل،  پیروی زنان از مد جنبه‌ای ثانویه داشته و اولویت‌ آنها دیدن مدهای جدید و گشت‌وگذار در مراکز خرید است.<ref>[https://jwdp.ut.ac.ir/article_60053_0b5f7b4c09949071b40c84403ff9020c.pdf رفیعی و بخارایی، «زنان و گرایش به مد»، 1395ش، ص325-324.]</ref>
==انگیزه‌های مدگرایی زنانه==
==انگیزه‌های مدگرایی زنانه==
برمبنای برخی پژوهش‌ها؛ انگیزه‌های مصرف مد توسط زنان، به شخصی و اجتماعی تقسیم می‌شوند که مهمترین آنها عبارتند از: کسب اعتمادبه‌نفس، تنوع‌طلبی، برتری جویی، جلوه‌گری، خودشیفتگی، چشم‌وهم‌چشمی، تقلید، فشارهای اجتماعی،  متمایز بودن و اعتراض نسبت به وضعیت موجود. در مواردی پندارهای خرافی موجب می‌شود که زنان به منظور بهبودی از بیماری‌های پنداشته شده‌ ناشی از چشم زخم یا دور ماندن از این گونه آسیب‌ها، بدن خود را خال‌کوبی ‌کنند.
برمبنای برخی پژوهش‌ها؛ انگیزه‌های مصرف مد توسط زنان، به شخصی و اجتماعی تقسیم می‌شوند که مهمترین آنها عبارتند از: کسب اعتمادبه‌نفس، تنوع‌طلبی، برتری جویی، <ref>[https://journal.alzahra.ac.ir/article_4238_fa8c61679daf6f1841cc9c710bccff49.pdf گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 215-214.]</ref> جلوه‌گری، خودشیفتگی، چشم‌وهم‌چشمی، تقلید، فشارهای اجتماعی،<ref> [https://www.manaviyat.ir/%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AF/ آقایی، «تغییر سبک زندگی و علل و انگیزه‌‌های مدگرایی»، وب‌سایت مؤسسه فرهنگی هنری سبک‌زندگی آل یاسین.]</ref> متمایز بودن <ref>[https://jpf.dte.ir/article_76988_e1454f32cfee3ea1576a58f069cbc1ac.pdf موسوی، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، 1403ش، ص25.]</ref> و اعتراض نسبت به وضعیت موجود.<ref>[https://www.manaviyat.ir/%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AF/ آقایی، «تغییر سبک زندگی و علل و انگیزه‌‌های مدگرایی»، وب‌سایت مؤسسه فرهنگی هنری سبک‌زندگی آل یاسین.]</ref> در مواردی پندارهای خرافی موجب می‌شود که زنان به منظور بهبودی از بیماری‌های پنداشته شده‌ ناشی از چشم زخم یا دور ماندن از این گونه آسیب‌ها، بدن خود را خال‌کوبی ‌کنند.<ref> [https://journal.alzahra.ac.ir/article_4238_fa8c61679daf6f1841cc9c710bccff49.pdf گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 226-225.]</ref>


==عوامل مدگرایی زنانه==
==عوامل مدگرایی زنانه==
به اعتقاد محققین؛ عامل اصلی گرایش زنان به مدگرایی الگوگیری از سبک زندگی غربی است که عمدتا برای کسب سود، توسط رسانه‌ها و فشارهای اجتماعی ترویج می‌شود:
به اعتقاد محققین؛ عامل اصلی گرایش زنان به مدگرایی الگوگیری از سبک زندگی غربی است <ref>[https://rahyaftt.ir/%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B3%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%85%D8%AF-%D9%88/ «تحولات جنسیتی نوجوانان پسر در حوزه مد و لباس»، وب‌سایت اندیشکده رهیافت.]</ref> که عمدتا برای کسب سود، توسط رسانه‌ها و فشارهای اجتماعی ترویج می‌شود:
===سودآوری صنعت مد زنانه===  
===سودآوری صنعت مد زنانه===  
مدگرایی در گذشته مختص طبقه اعیان بود. نظام سرمایه‌داری آن را در سطح جامعه به‌ویژه زنان بسط داده و از این طریق بازار صنعت مد را به وجود آورد.  امروزه صنعت مُد زنان، از برجسته‌ترین صنایع سودآور محسوب می‌شود. بر مبنای گزارش‌ها؛ سود مدگرایی زنان در جهان سالانه 621 میلیارد دلار است؛ لذا طراحی لباس و فشن زنانه از جایگاه ویژه‌ای در صنعت بسیاری از کشورها برخوردار است.  این صنعت در حوزه پزشکی نیز سودهای کلانی داشته و تمامی مراکز جراحی زیبایی از واژگان پزشکی و درمانی برای اقناع و جذب هرچه بیشتر زنان برای انجام عمل جراحی، استفاده می‌کنند.   
مدگرایی در گذشته مختص طبقه اعیان بود. نظام سرمایه‌داری آن را در سطح جامعه به‌ویژه زنان بسط داده و از این طریق بازار صنعت مد را به وجود آورد.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/20121212084749-9419-25.pdf کارپرور، «زنان و اصلاح الگوی مصرف»، 1390ش، ص143.]</ref> امروزه صنعت مُد زنان، از برجسته‌ترین صنایع سودآور محسوب می‌شود. <ref>[https://tabbyeen.ir/fa/news/1316/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%85%D9%8F%D8%AF-%D9%88-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C «نظام سرمایه‌داری صنعت مُد و زنان «فراواقعی»، وب‌سایت تبیین.]</ref> بر مبنای گزارش‌ها؛ سود مدگرایی زنان در جهان سالانه 621 میلیارد دلار است؛ لذا طراحی لباس و فشن زنانه از جایگاه ویژه‌ای در صنعت بسیاری از کشورها برخوردار است.<ref> [https://otaghiranonline.ir/news/3052/%D8%BA%D9%88%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%81%D8%B4%D9%86%D8%8C-%DA%86%D8%B7%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%DB%8C-%DA%86%D8%B1%D8%A «غول‌های صنعت فشن، چطور دنیای پوشاک را می‌چرخانند؟»، پایگاه خبری اطاق بازرگانی.]</ref> این صنعت در حوزه پزشکی نیز سودهای کلانی داشته و تمامی مراکز جراحی زیبایی از واژگان پزشکی و درمانی برای اقناع و جذب هرچه بیشتر زنان برای انجام عمل جراحی، استفاده می‌کنند.<ref>[https://journal.alzahra.ac.ir/article_4238_fa8c61679daf6f1841cc9c710bccff49.pdf گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 217.]</ref>    
===تبلیغات رسانه‌ای و مدگرایی زنانه===
===تبلیغات رسانه‌ای و مدگرایی زنانه===
در تیب ایده‌آلی رسانه‌‌ای؛ زیبایی، لاغری، قدبلند و داشتن جذابیت‌های جنسی به‌عنوان اولویت‌های مدل زنانه بازنمایی می‌شوند.  در این مدل؛ زن ایده‌آل زنی آراسته، اغواگر و فریبنده‌ای است که زیبایی ظاهری اولویت اصلی او شمرده می‌شود.  برخی رسانه‌ها با کمرنگ ساختن مرزهای جنسیتی، زنان مردنما را نیز الگوی مطلوب نشان داده و زنان را تشویق به پوشش مردانه می‌کنند.<ref>[https://jpf.dte.ir/article_76988_e1454f32cfee3ea1576a58f069cbc1ac.pdf موسوی، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، 1403ش، ص24.]</ref>  رسانه‌ها برای ترویج این الگوها عمدتا از مدل شدن زنان استفاده می‌کنند.  زنان معمولا با ارجاع به این مدل‌ها، اندام ظاهری خود را درک کرده و تصمیم به مصرف مدهای مناسب با آن می‌گیرند.  تلاش برای انطباق با مدل رسانه‌ای موجب رقابت زنان در مدگرایی شده و مصرف مد تبدیل به بخشی ذاتی زنانگی می‌شود.
در تیب ایده‌آلی رسانه‌‌ای؛ زیبایی، لاغری، قدبلند و داشتن جذابیت‌های جنسی به‌عنوان اولویت‌های مدل زنانه بازنمایی می‌شوند.<ref> [https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_4938_ec16c57ed363c5ca91a3e5e5b88fe502.pdf عبداللهیان و دیگران، «بازنمایی مردانگی در آگهی‌های تبلیغاتی مجلات خانوادگی»، 1398ش، ص77.]</ref> در این مدل؛ زن ایده‌آل زنی آراسته، اغواگر و فریبنده‌ای است که زیبایی ظاهری اولویت اصلی او شمرده می‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/160608/fa#downloadbottom مکنون و عطائی آشتیانی، «شکل گیري مبانی «نظام الگوي مصرف»، «انتخاب نیاز» و «جنسیت»، 1390ش، ص63.]</ref> برخی رسانه‌ها با کمرنگ ساختن مرزهای جنسیتی، زنان مردنما را نیز الگوی مطلوب نشان داده و زنان را تشویق به پوشش مردانه می‌کنند.<ref>[https://jpf.dte.ir/article_76988_e1454f32cfee3ea1576a58f069cbc1ac.pdf موسوی، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، 1403ش، ص24.]</ref>  رسانه‌ها برای ترویج این الگوها عمدتا از مدل شدن زنان استفاده می‌کنند.<ref>[https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_4938_ec16c57ed363c5ca91a3e5e5b88fe502.pdf عبداللهیان و دیگران، «بازنمایی مردانگی در آگهی‌های تبلیغاتی مجلات خانوادگی»، 1398ش، ص77.]</ref> زنان معمولا با ارجاع به این مدل‌ها، اندام ظاهری خود را درک کرده و تصمیم به مصرف مدهای مناسب با آن می‌گیرند.<ref>[https://ideaschool.academy/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F/ مقصودی‌پور، «جایگاه مد در سیاست، جامعه و جنسیت چیست؟»، وب‌سایت مدرسه هنری ایده.] </ref> تلاش برای انطباق با مدل رسانه‌ای موجب رقابت زنان در مدگرایی شده و مصرف مد تبدیل به بخشی ذاتی زنانگی می‌شود.<ref>[https://faculty.kashanu.ac.ir/file/download/page/1580729658-.-.pdf یعقوبی، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در گرایش دختران به مد وخودآرایی، 8931ش، ص29.]</ref>


===فشارهای اجتماعی و مدگرایی زنانه===
===فشارهای اجتماعی و مدگرایی زنانه===
برخی زنان برای جلب مقبولیت‌‌اجتماعی، اجتناب از برچسب‌های ارتجاعی، خود را ملزم به رعایت استانداردهای مد روز می‌دانند.  به‌ویژه در جامعه‌ای که جذابیت‌های اندام زنانه به‌عنوان سرمایه اجتماعی تلقی می‌شوند؛ زنان ناگزیرند که در استفاده از مدهای روز به رقابت بپردازند.  رقابت‌های جدی زنان در فشن و جراحی زیبایی اندام، عمدتا ناشی از فشار اجتماعی است.  
برخی زنان برای جلب مقبولیت‌‌اجتماعی، اجتناب از برچسب‌های ارتجاعی، خود را ملزم به رعایت استانداردهای مد روز می‌دانند.<ref>[https://journals.dte.ir/article_76988_e1454f32cfee3ea1576a58f069cbc1ac.pdf موسوی، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، 1403ش، ص25.]</ref> به‌ویژه در جامعه‌ای که جذابیت‌های اندام زنانه به‌عنوان سرمایه اجتماعی تلقی می‌شوند؛ زنان ناگزیرند که در استفاده از مدهای روز به رقابت بپردازند.<ref>[https://www.manaviyat.ir/%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AF/ آقایی، «تغییر سبک زندگی و علل و انگیزه‌‌های مدگرایی»، وب‌سایت مؤسسه فرهنگی هنری سبک‌زندگی آل یاسین.]</ref> رقابت‌های جدی زنان در فشن و جراحی زیبایی اندام، عمدتا ناشی از فشار اجتماعی است. <ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1668489592-10344-46-3.pdf کیخسروانی و دیگران، «رابطه بین گرايش به جراحی زيبايی با نگرش به مد و تصوير بدنی منفی زنان متقاضی جراحی زيبايی با تکیه بر نوع جراحی: نقش میانجیگری تنظیم شناختی هیجان»، 1401ش، ص47.<]/ref>
==مدگرایی زنان ایرانی==
==مدگرایی زنان ایرانی==
هرچند آراستگی زنان ایرانی سابقه دیرینه داشته و در سبک زندگی ایرانی اسلامی، «رسیدن به خود» غالباً ویژگی زنانه تفسیر می‌شد؛ اما مدگرایی به سبک زندگی غربی در سال1321ش. توسط خانمی به نام زینت جهانشاه وارد ایران شد؛ وی در برگشت از سوئیس، خیاط‌خانه‌ای را با نمایش مد لباس‌های فرنگی در تهران راه اندازی کرده و به تشویق مصرف مد پرداخت.   
هرچند آراستگی زنان ایرانی سابقه دیرینه داشته و در سبک زندگی ایرانی اسلامی، «رسیدن به خود» غالباً ویژگی زنانه تفسیر می‌شد؛ <ref>[https://www.asriran.com/fa/news/1106463/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D8%B1%D9%85-%D8%B6%D8%AF%D8%A2%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%DB%8C%DA%A9-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%D9 علیخواه، «مردانگی و کرم ضدآفتاب»، وب‌سایت خبری تحلیلی عصر ایران.]</ref> اما مدگرایی به سبک زندگی غربی در سال1321ش. توسط خانمی به نام زینت جهانشاه وارد ایران شد؛ وی در برگشت از سوئیس، خیاط‌خانه‌ای را با نمایش مد لباس‌های فرنگی در تهران راه اندازی کرده و به تشویق مصرف مد پرداخت.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%9F/147392 «نگاهی به پدیده مدگرایی در جهان و ایران؟»، وب‌سایت پرسمان.]</ref>  
در گذشته؛ «نحوه بودن» با «نحوه عملکرد» زنان ایرانی تناسب داشته؛ آراستگی آنها متناسب با نقش‌های جنستی‌شان تفسیر می‌شد؛  اما با ورود مدگرایی، استایل‌‌های زنانه بر وظایف زنانگی اولویت یافته  و بدن زنانه به‌عنوان برساخت اجتماعی تبدیل به یک ابژه شد. در چنین فرایند است که مدگرایی در ابعاد و سطوح مختلف در میان زنان ایرانی رواج می‌یابد.   
در گذشته؛ «نحوه بودن» با «نحوه عملکرد» زنان ایرانی تناسب داشته؛ آراستگی آنها متناسب با نقش‌های جنستی‌شان تفسیر می‌شد؛<ref>[https://journal.alzahra.ac.ir/article_4238_fa8c61679daf6f1841cc9c710bccff49.pdf گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 207.]</ref> اما با ورود مدگرایی، استایل‌‌های زنانه بر وظایف زنانگی اولویت یافته<ref> [https://www.asriran.com/fa/news/1106463/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D8%B1%D9%85-%D8%B6%D8%AF%D8%A2%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%DB%8C%DA%A9-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%D9 علیخواه، «مردانگی و کرم ضدآفتاب»، وب‌سایت خبری تحلیلی عصر ایران.]</ref> و بدن زنانه به‌عنوان برساخت اجتماعی تبدیل به یک ابژه شد.در چنین فرایند است که مدگرایی در ابعاد و سطوح مختلف در میان زنان ایرانی رواج می‌یابد.<ref>[https://journal.alzahra.ac.ir/article_4238_fa8c61679daf6f1841cc9c710bccff49.pdf گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 210-207.]</ref>  
امروزه با قطع نظر از مدل‌های متنوع لباس‌های زنانه، ايران در جراحي زيبايي بيني مقام اول را در دنيا داشته و 80% از زنان ایرانی به انجام عمل زيبايي بینی تمایل دارند.  حدود یک‌میلیون جراحی پلاستیک در سال در کشور انجام می‌شود که بیشترین متقاضی آنها زنان و دختران جوان هستند.  در برخی از وب‌سایت‌های ایرانی از 80 مدل ناخن زنانه ترند پاییز 1404ش. و 50 مدل طرم ناخن کروم متناسب با لباس‌های زنانه تبلیغ می‌شود.  در ایران سالیانه حداقل 16میلیارد تومان صرف جراحی‌های زیبایی می‌شود، سالیانه 52 زن براثر انجام عمل لیپوساکشن جان خود را از دست می‌دهند.  برخی زنان برای لاغری اندام به مصرف مواد مخدر به‌ویژه شیشه پرداخته و در نتیجه معتاد می‌شوند.  
امروزه با قطع نظر از مدل‌های متنوع لباس‌های زنانه، ايران در جراحي زيبايي بيني مقام اول را در دنيا داشته و 80% از زنان ایرانی به انجام عمل زيبايي بینی تمایل دارند.<ref> [https://jas.ui.ac.ir/article_22919_0a80ef0952bc6aacefb3db44ab8d55b0.pdf نقدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های50، 60 و 70 شهر اصفهان»، 1397ش، ص185.]</ref> حدود یک‌میلیون جراحی پلاستیک در سال در کشور انجام می‌شود که بیشترین متقاضی آنها زنان و دختران جوان هستند.<ref>[https://journal.alzahra.ac.ir/article_4238_fa8c61679daf6f1841cc9c710bccff49.pdf گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 210.]</ref> در برخی از وب‌سایت‌های ایرانی از 80 مدل ناخن زنانه ترند پاییز 1404ش. و 50 مدل طرم ناخن کروم متناسب با لباس‌های زنانه تبلیغ می‌شود.<ref> «50 [https://www.shixon.com/blog/articles/2934/50-%d9%85%d8%af%d9%84-%d8%b7%d8%b1%d8%ad-%d9%86%d8%a7%d8%ae%d9%86-%da%a9%d8%b1%d9%88%d9%85-%d8%ac%d8%af%db%8c%d8%af-%d9%85%d8%af%d9%84-%d9%86%d8%a7%d8%ae%d9%86-%da%a9%d8%b1%d9%88%d9%85-1404 مدل طرح ناخن کروم جدید» وب‌سایت فروشگاه شیکسون.]</ref> در ایران سالیانه حداقل 16میلیارد تومان صرف جراحی‌های زیبایی می‌شود، سالیانه 52 زن براثر انجام عمل لیپوساکشن جان خود را از دست می‌دهند.<ref>[https://journal.alzahra.ac.ir/article_4238_fa8c61679daf6f1841cc9c710bccff49.pdf گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 209.]</ref> برخی زنان برای لاغری اندام به مصرف مواد مخدر به‌ویژه شیشه پرداخته و در نتیجه معتاد می‌شوند.<ref>ک[https://ensani.ir/file/download/article/1668489592-10344-46-3.pdf یخسروانی و دیگران، «رابطه بین گرايش به جراحی زيبايی با نگرش به مد و تصوير بدنی منفی زنان متقاضی جراحی زيبايی با تکیه بر نوع جراحی: نقش میانجیگری تنظیم شناختی هیجان»، 1401ش، ص40.]</ref>
==آثار و پیامدهای مدگرایی==  
==آثار و پیامدهای مدگرایی==  
هرچند محققین؛ آراستگی، نشاط، رهایی از یکنواختی و ارضای هیجانات زنانه را از آثار مثبت مدگرایی می‌دانند؛ اما در عین حال معتقدند که مدگرایی افراطی، پیامدهای سنگینی را بر مصرف‌ کنندگان مد، خانواده‌ها و جامعه تحمیل می‌کند:
هرچند محققین؛ آراستگی، نشاط، رهایی از یکنواختی و ارضای هیجانات زنانه را از آثار مثبت مدگرایی می‌دانند؛ <ref>[https://www.porseman.com/article/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%9F/147392 «نگاهی به پدیده مدگرایی در جهان و ایران؟»، وب‌سایت پرسمان.]</ref> اما در عین حال معتقدند که مدگرایی افراطی، پیامدهای سنگینی را بر مصرف‌ کنندگان مد، خانواده‌ها و جامعه تحمیل می‌کند:
1. پیامدهای اخلاقی و اجتماعی:  
1. پیامدهای اخلاقی و اجتماعی:  
• کاهش منزلت زنان در سطح جذابیت‌های جنسی.   
• کاهش منزلت زنان در سطح جذابیت‌های جنسی.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/20121212084749-9419-25.pdf کارپرور، «زنان و اصلاح الگوی مصرف»، 1390ش، ص137.]</ref>  
• ولگردی زنان در مراکز فروش کالاهای لوکس.  
• ولگردی زنان در مراکز فروش کالاهای لوکس.<ref> [https://ensani.ir/file/download/article/20121212084749-9419-25.pdf کارپرور، «زنان و اصلاح الگوی مصرف»، 1390ش، ص143.]</ref>
• بحران خانوادگی ناشی از ناسازگاری مردان با زنان مردنما.   
• بحران خانوادگی ناشی از ناسازگاری مردان با زنان مردنما.<ref> [https://journals.dte.ir/article_76988_e1454f32cfee3ea1576a58f069cbc1ac.pdf موسوی، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، 1403ش، ص28.]</ref>  
2. پیامدهای روان‌شناختی
2. پیامدهای روان‌شناختی
• عدم انطباق هویت برساخته با هویت زنانگی.   
• عدم انطباق هویت برساخته با هویت زنانگی.<ref> [https://journals.dte.ir/article_76988_e1454f32cfee3ea1576a58f069cbc1ac.pdf موسوی، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، 1403ش، ص26.]</ref>  
• بدریخت انگاری بدن و کاهش عزت نفس.   
• بدریخت انگاری بدن و کاهش عزت نفس.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1668489592-10344-46-3.pdf کیخسروانی و دیگران، «رابطه بین گرايش به جراحی زيبايی با نگرش به مد و تصوير بدنی منفی زنان متقاضی جراحی زيبايی با تکیه بر نوع جراحی: نقش میانجیگری تنظیم شناختی هیجان»، 1401ش، ص40.<]/ref>  
• نارضایتی از خود و ابتلا به افسردگی.  
• نارضایتی از خود و ابتلا به افسردگی.<ref>[https://faculty.kashanu.ac.ir/file/download/page/1580729658-.-.pdf یعقوبی، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در گرایش دختران به مد وخودآرایی، 8931ش، ص89.]</ref>
3. پیامدهای سلامتی و بهداشتی
3. پیامدهای سلامتی و بهداشتی
• اعتیاد به مواد مخدر به‌دلیل استفاده از آنها به‌ویژه شیشه برای لاغری.  
• اعتیاد به مواد مخدر به‌دلیل استفاده از آنها به‌ویژه شیشه برای لاغری.<ref> [https://ensani.ir/file/download/article/20121212084749-9419-25.pdf کارپرور، «زنان و اصلاح الگوی مصرف»، 1390ش، ص143.]</ref>
• جراحی زیبایی و ابتلا به معلولیت‌های جسمی و خطرات جانی.   
• جراحی زیبایی و ابتلا به معلولیت‌های جسمی و خطرات جانی.<ref>[https://journal.alzahra.ac.ir/article_4238_fa8c61679daf6f1841cc9c710bccff49.pdf گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 209.]</ref>  
==اسلام و تصحیح مدهای زنانه==
==اسلام و تصحیح مدهای زنانه==
اسلام فراتر از این‌که اسراف و جلوه‌گری زنان برای مردان نامحرم را منع می‌کند.  بدن زنانه را به‌عنوان آفریده خدا و دارای کارویژه‌های جنسیتی می‌داند که به بهترین صورت خلق‌شده است؛ لذا بر تناسب «نحوه بودن» با «نحوه عملکرد» زنان تأکید کرده؛ زیبایی و آراستگی آنها را متناسب با نقش‌های جنستی‌شان تفسیر می‌کند.  اسلام مخالف مردنمایی زنان در پوشش و آرایش است.  فشن‌های معطوف به شهرت را تقبیح کرده، حفظ کرامت زن را در رعایت عفت و حیای زنانه می‌داند.  
اسلام فراتر از این‌که اسراف <ref>سوره سباء، آیه 34.</ref> و جلوه‌گری زنان برای مردان نامحرم را منع می‌کند.<ref>سوره احزاب، آیه 33.</ref> بدن زنانه را به‌عنوان آفریده خدا و دارای کارویژه‌های جنسیتی می‌داند که به بهترین صورت خلق‌شده است؛ لذا بر تناسب «نحوه بودن» با «نحوه عملکرد» زنان تأکید کرده؛ زیبایی و آراستگی آنها را متناسب با نقش‌های جنستی‌شان تفسیر می‌کند.<ref> [https://journal.alzahra.ac.ir/article_4238_fa8c61679daf6f1841cc9c710bccff49.pdf گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 207.]</ref> اسلام مخالف مردنمایی زنان در پوشش و آرایش است.<ref>[https://jpf.dte.ir/article_76988_e1454f32cfee3ea1576a58f069cbc1ac.pdf موسوی، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، 1403ش، ص21.]</ref> فشن‌های معطوف به شهرت را تقبیح کرده، حفظ کرامت زن را در رعایت عفت و حیای زنانه می‌داند.<ref>[https://eheyat.com/%D9%85%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D9%88-%D9%86%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%B1%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1/ «مدگرایی و شناخت باید و نباید های شرعی در زمینه ی مدگرایی»، پایگاه اطلاع رسانی هیأت رزمندگان اسلام.]</ref>
کارشناسان برای تصحیح الگوی مدهای مصرفی بانوان بر مبنای آموزه‌های اسلامی، معتقد به سیاست‌گذاری‌ها، نظارت و تقویت فرهنگ عمومی در حوزه صنعت مد‌های زنانه متناسب با منزلت زنانگی در فرهنگ ایرانی اسلامی هستند.
کارشناسان برای تصحیح الگوی مدهای مصرفی بانوان بر مبنای آموزه‌های اسلامی، معتقد به سیاست‌گذاری‌ها، نظارت و تقویت فرهنگ عمومی در حوزه صنعت مد‌های زنانه متناسب با منزلت زنانگی در فرهنگ ایرانی اسلامی هستند.<ref>[https://rahyaftt.ir/%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B3%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%85%D8%AF-%D9%88/ «تحولات جنسیتی نوجوانان پسر در حوزه مد و لباس»، وب‌سایت اندیشکده رهیافت.]</ref>
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}  
{{پانویس}}  

نسخهٔ ۱۹ آذر ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۱۱

مدگرایی زنانه؛ نحوه و میزان استفاده زنان از مدهای روز. مدگرایی به‌معنای آراستگی از گرایش‌های طبیعی‌ای عمدتا زنانه شمرده شده و سابقه دیرینه‌ای در تاریخ دارد. مدگرایی افراطی از پدیده‌های عصر مدرن و زاده نظام سرمایه‌داری است که بیشتر به‌منظور کسب سود از طریق تبلیغات رسانه‌ای و فشارهای اجتماعی، زنان را منقاد می‌سازد. مدگرایی افراطی تبعات فراوانی برای فرد، خانواده و جامعه دارد. اسلام، استفاده‌ از مدهای متناسب با منزلت زنانگی و حفظ عفت را به رسمیت شناخته، بر آراستگی زنان در کادر زناشویی تأکید دارد.

تعریف مدگرایی زنانه

مدگرایی زنانه با مفاهیم؛ مد، مدلینگ، صنعت مد، مدگرایی، مدگرایی جوانان و مدگرایی مردانه ارتباط معنایی دارد. مدگرایی زنانه به ایفای نقش زنان در صنعت مد به‌عنوان مصرف کننده مد می‌پردازد؛ اما مدلینگ ناظر به تبلیغ مدهای جدید با استفاده از جذابیت‌های جنسی زنان است.[۱] مدهای زنانه، کدهای برای نمایش هویت زنان محسوب می‌شوند.مدگرایی زنانه به دو دسته مثبت و منفی تقسیم شده و مدگرایی منفی در فرهنگ اسلامی عمدتا شامل مدل‌های؛ برهنگی، بدحجابی و مردانه‌پوشی زنان می‌شود.[۲] مدگرایی هرچند ریشه در تمایلات زنانگی دارد؛ اما مدهای مصرفی بازتابنده نوع باورهای زنان از هویت زنانگی و تعیین کننده نوع رابطه آنها با مردان در مناسبات خانوادگی و اجتماعی نیز به‌شمار می‌آیند.[۳]

تاریخچه مدگرایی زنان

مدگرایی زنان دارای قدمت تاریخی است؛ آرایش چشم از حدود 4500 سال قبل از میلاد در ایران گزارش شده است و زنان ایرانی، در 2000 سال قبل از میلاد از رژلب (ماتیک)، استخوان حیوانات و سنگ‌های رنگی برای زیباسازی خود استفاده می‌کردند. زنان ایرانی به‌دلیل اعتقاد به عدد هفت با هفت‌قلم آرایش؛ سرمه، حنا، خضاب، سفیداب، وسمه، زرک و خال خود را آرایش می‌کردند. به اعتقاد برخی محققین؛ علاقه زنان ایرانی به لوازم ‌آرایشی در گذشته حتی بیش از امروز بوده است.[۴] در چین باستان؛ زنان برای زیبایی اندام، پاهای‌شان را شکسته و آنها را خمیده‌تر می‌ساختند.[۵] در روم باستان، زنان به طلا و جواهرات علاقه وافر داشتند، به آراستگی ظاهری خود اهمیت داده و موهای‌شان را رنگ می‌کردند.[۶] در گذشته مدگرایی تابع جنسیت بود. زنان متأثر از نظام فرهنگی نمی‌توانستند از مدهای مردانه استفاده کنند؛ به‌عنوان نمونه؛ زنان برخلاف مردان که علاقه‌مند به طراحی نمادهای قدرت بودند؛ طرحی از بوته گل، گنجشک، سرو یا خالی را در بدن خود خال‌کوبی می‌کردند. اما در عصر مدرن، هرچند مدل عمومی زنانه، زنان نیمه برهنه هستند؛[۷] ولی در کنار تنوع مدها، مرزهای جنسیتی نیز در استفاده از مدها کمرنگ شده و بسیاری از زنان تمایل به استفاده از مدهای مردانه پیدا کرده‌اند.[۸]

دیدگاه‌های نظری در باره مدگرایی زنانه

زیمل با تأکید بر زنانه بودن مد، مدعی است؛ [۹] زنان نسبت به مردان گرایش بیشتری به مد داشته و بیش از مردان نسبت به مد وفادار هستند؛ زیرا مد برای آنها فراتر از احساس خوشایندی، فرصتی برای ارتقای منزلت اجتماعی شمرده می‌شود.[۱۰] بر مبنای نظریه مقایسه اجتماعی؛ زنان بدن خود را با بدن دیگران به‌ویژه بدن مدل شده توسط رسانه‌ها مقایسه کرده و به استفاده از مد می‌پردازند.[۱۱] دیدگاه کارکردگرایانه؛ مدگرایی زنان را مصرف تظاهری دانسته و مدها را ماسکی می‌دانند که چهره‌ای دروغین از زنان ارائه می‌دهد.[۱۲] موضوع سرکوب جنسیتی زنان از طریق مد، توسط فمینیست‌های اولیه بسط یافت. آنها جهان مد را منشأ استثمار جنسیتی زنان می‌دانند.[۱۳] در رویکرد جدید فمینیستی، مدگرایی، راهبردی عمدتا زنانه برای کسب قدرت شمرده شده و براین نکته تأکید می‌شود که مدگرایی زنانه نه‌تنها نشانه انقیاد زن به فانتزی‌های جنسی مردسالارانه نیست که وسیله‌ای برای اعمال عاملیت مؤثر زن است؛ لذا زنان فراتر از هزینه‌های مالی به جراحی‌های زیبایی‌ای تن می‌دهند که خطرناک و در مواردی کشنده هستند.[۱۴]

ملکه مد جهان

امروزه؛ کیت میدلتون، همسر نوه ملکه انگلیس به‌عنوان خوش پوش‌ترین پرنسس جهان شناخته می‌شود. طرح ساده و جذاب لباس‌های وی، در کانون توجهات فعالان صنعت مد قرار داشته [۱۵] و برخی از رسانه‌ها به او لقب ملکه مد را داده‌اند.[۱۶] در حوزه طراحی لباس‌های زنانه، مرجان دلخواه یکی از معروف‌ترین زنان است که در میان فعالان صنعت مد در ایران به‌عنوان سوپراستار مد شناخته می‌شود، . وی در مسابقه جهانی مایستون موفق به دریافت نشان برتر ملکه مد جهان شد.[۱۷]

تیپ‌شناسی مدگرایی‌ زنانه

مد انطباق گرایانه

برخی زنان متأهل و دارای سطح تحصیلات متوسط، متأثر از گردانندگان مد، اشتیاق به مصرف مد دارند.[۱۸] این گروه، گرایش جدی به دیده شدن و انطباق با جماعت داشته و از رسوایی‌های ناشی از عدم مقبولیت می‌ترسند.[۱۹]

مد واسازانه

زنانی متأثر از فمینیسم و دارای سطح تحصیلات بالا، به منظور واسازی زنجیره‌ مدگرایی‌های منفعلانه و مبتنی بر جذابیت‌های جنسی زنان، می‌خواهند با استفاده از لباس‌های ساده و کمتر متعارف،[۲۰] سبک جدیدی از تظاهر زنانه [۲۱] و تصویر فعال از زن مدرن خلق کنند.[۲۲] آنها به مد به‌مثابه قدرت اجتماعی نگاه کرده و با مدهای روز، مقابله می‌کنند.[۲۳]

همچنین زنان مسلمان که مدها را آگاهانه انتخاب می‌کنند با استفاده از حجاب اسلامی به نفی مدهای غربی پرداخته و می‌خواهند با پوشش خود تصویری عفیفانه از الگوی زن مسلمان ارائه کنند. به گزارش محققین، مدل حجاب اسلامی در غرب تبدیل به یک الگویی قابل توجه برای کارگردانان صنعت مد در کشورهای غربی از جمله در بریتانیا شده است.[۲۴]

مد التقاطی

این مد، تلفیقی از مدل‌های قبلی بوده و پیوند مستقیم با لذت‌گرایی‌ و رهایی از کسالت روزمرگی دارد.[۲۵] در این مدل، پیروی زنان از مد جنبه‌ای ثانویه داشته و اولویت‌ آنها دیدن مدهای جدید و گشت‌وگذار در مراکز خرید است.[۲۶]

انگیزه‌های مدگرایی زنانه

برمبنای برخی پژوهش‌ها؛ انگیزه‌های مصرف مد توسط زنان، به شخصی و اجتماعی تقسیم می‌شوند که مهمترین آنها عبارتند از: کسب اعتمادبه‌نفس، تنوع‌طلبی، برتری جویی، [۲۷] جلوه‌گری، خودشیفتگی، چشم‌وهم‌چشمی، تقلید، فشارهای اجتماعی،[۲۸] متمایز بودن [۲۹] و اعتراض نسبت به وضعیت موجود.[۳۰] در مواردی پندارهای خرافی موجب می‌شود که زنان به منظور بهبودی از بیماری‌های پنداشته شده‌ ناشی از چشم زخم یا دور ماندن از این گونه آسیب‌ها، بدن خود را خال‌کوبی ‌کنند.[۳۱]

عوامل مدگرایی زنانه

به اعتقاد محققین؛ عامل اصلی گرایش زنان به مدگرایی الگوگیری از سبک زندگی غربی است [۳۲] که عمدتا برای کسب سود، توسط رسانه‌ها و فشارهای اجتماعی ترویج می‌شود:

سودآوری صنعت مد زنانه

مدگرایی در گذشته مختص طبقه اعیان بود. نظام سرمایه‌داری آن را در سطح جامعه به‌ویژه زنان بسط داده و از این طریق بازار صنعت مد را به وجود آورد.[۳۳] امروزه صنعت مُد زنان، از برجسته‌ترین صنایع سودآور محسوب می‌شود. [۳۴] بر مبنای گزارش‌ها؛ سود مدگرایی زنان در جهان سالانه 621 میلیارد دلار است؛ لذا طراحی لباس و فشن زنانه از جایگاه ویژه‌ای در صنعت بسیاری از کشورها برخوردار است.[۳۵] این صنعت در حوزه پزشکی نیز سودهای کلانی داشته و تمامی مراکز جراحی زیبایی از واژگان پزشکی و درمانی برای اقناع و جذب هرچه بیشتر زنان برای انجام عمل جراحی، استفاده می‌کنند.[۳۶]

تبلیغات رسانه‌ای و مدگرایی زنانه

در تیب ایده‌آلی رسانه‌‌ای؛ زیبایی، لاغری، قدبلند و داشتن جذابیت‌های جنسی به‌عنوان اولویت‌های مدل زنانه بازنمایی می‌شوند.[۳۷] در این مدل؛ زن ایده‌آل زنی آراسته، اغواگر و فریبنده‌ای است که زیبایی ظاهری اولویت اصلی او شمرده می‌شود.[۳۸] برخی رسانه‌ها با کمرنگ ساختن مرزهای جنسیتی، زنان مردنما را نیز الگوی مطلوب نشان داده و زنان را تشویق به پوشش مردانه می‌کنند.[۳۹] رسانه‌ها برای ترویج این الگوها عمدتا از مدل شدن زنان استفاده می‌کنند.[۴۰] زنان معمولا با ارجاع به این مدل‌ها، اندام ظاهری خود را درک کرده و تصمیم به مصرف مدهای مناسب با آن می‌گیرند.[۴۱] تلاش برای انطباق با مدل رسانه‌ای موجب رقابت زنان در مدگرایی شده و مصرف مد تبدیل به بخشی ذاتی زنانگی می‌شود.[۴۲]

فشارهای اجتماعی و مدگرایی زنانه

برخی زنان برای جلب مقبولیت‌‌اجتماعی، اجتناب از برچسب‌های ارتجاعی، خود را ملزم به رعایت استانداردهای مد روز می‌دانند.[۴۳] به‌ویژه در جامعه‌ای که جذابیت‌های اندام زنانه به‌عنوان سرمایه اجتماعی تلقی می‌شوند؛ زنان ناگزیرند که در استفاده از مدهای روز به رقابت بپردازند.[۴۴] رقابت‌های جدی زنان در فشن و جراحی زیبایی اندام، عمدتا ناشی از فشار اجتماعی است. خطای یادکرد: برچسب تمام‌کنندهٔ </ref> برای برچسب <ref> پیدا نشد اما مدگرایی به سبک زندگی غربی در سال1321ش. توسط خانمی به نام زینت جهانشاه وارد ایران شد؛ وی در برگشت از سوئیس، خیاط‌خانه‌ای را با نمایش مد لباس‌های فرنگی در تهران راه اندازی کرده و به تشویق مصرف مد پرداخت.[۴۵] در گذشته؛ «نحوه بودن» با «نحوه عملکرد» زنان ایرانی تناسب داشته؛ آراستگی آنها متناسب با نقش‌های جنستی‌شان تفسیر می‌شد؛[۴۶] اما با ورود مدگرایی، استایل‌‌های زنانه بر وظایف زنانگی اولویت یافته[۴۷] و بدن زنانه به‌عنوان برساخت اجتماعی تبدیل به یک ابژه شد.در چنین فرایند است که مدگرایی در ابعاد و سطوح مختلف در میان زنان ایرانی رواج می‌یابد.[۴۸] امروزه با قطع نظر از مدل‌های متنوع لباس‌های زنانه، ايران در جراحي زيبايي بيني مقام اول را در دنيا داشته و 80% از زنان ایرانی به انجام عمل زيبايي بینی تمایل دارند.[۴۹] حدود یک‌میلیون جراحی پلاستیک در سال در کشور انجام می‌شود که بیشترین متقاضی آنها زنان و دختران جوان هستند.[۵۰] در برخی از وب‌سایت‌های ایرانی از 80 مدل ناخن زنانه ترند پاییز 1404ش. و 50 مدل طرم ناخن کروم متناسب با لباس‌های زنانه تبلیغ می‌شود.[۵۱] در ایران سالیانه حداقل 16میلیارد تومان صرف جراحی‌های زیبایی می‌شود، سالیانه 52 زن براثر انجام عمل لیپوساکشن جان خود را از دست می‌دهند.[۵۲] برخی زنان برای لاغری اندام به مصرف مواد مخدر به‌ویژه شیشه پرداخته و در نتیجه معتاد می‌شوند.[۵۳]

آثار و پیامدهای مدگرایی

هرچند محققین؛ آراستگی، نشاط، رهایی از یکنواختی و ارضای هیجانات زنانه را از آثار مثبت مدگرایی می‌دانند؛ [۵۴] اما در عین حال معتقدند که مدگرایی افراطی، پیامدهای سنگینی را بر مصرف‌ کنندگان مد، خانواده‌ها و جامعه تحمیل می‌کند: 1. پیامدهای اخلاقی و اجتماعی: • کاهش منزلت زنان در سطح جذابیت‌های جنسی.[۵۵] • ولگردی زنان در مراکز فروش کالاهای لوکس.[۵۶] • بحران خانوادگی ناشی از ناسازگاری مردان با زنان مردنما.[۵۷] 2. پیامدهای روان‌شناختی • عدم انطباق هویت برساخته با هویت زنانگی.[۵۸] • بدریخت انگاری بدن و کاهش عزت نفس.خطای یادکرد: برچسب تمام‌کنندهٔ </ref> برای برچسب <ref> پیدا نشد 3. پیامدهای سلامتی و بهداشتی • اعتیاد به مواد مخدر به‌دلیل استفاده از آنها به‌ویژه شیشه برای لاغری.[۵۹] • جراحی زیبایی و ابتلا به معلولیت‌های جسمی و خطرات جانی.[۶۰]

اسلام و تصحیح مدهای زنانه

اسلام فراتر از این‌که اسراف [۶۱] و جلوه‌گری زنان برای مردان نامحرم را منع می‌کند.[۶۲] بدن زنانه را به‌عنوان آفریده خدا و دارای کارویژه‌های جنسیتی می‌داند که به بهترین صورت خلق‌شده است؛ لذا بر تناسب «نحوه بودن» با «نحوه عملکرد» زنان تأکید کرده؛ زیبایی و آراستگی آنها را متناسب با نقش‌های جنستی‌شان تفسیر می‌کند.[۶۳] اسلام مخالف مردنمایی زنان در پوشش و آرایش است.[۶۴] فشن‌های معطوف به شهرت را تقبیح کرده، حفظ کرامت زن را در رعایت عفت و حیای زنانه می‌داند.[۶۵] کارشناسان برای تصحیح الگوی مدهای مصرفی بانوان بر مبنای آموزه‌های اسلامی، معتقد به سیاست‌گذاری‌ها، نظارت و تقویت فرهنگ عمومی در حوزه صنعت مد‌های زنانه متناسب با منزلت زنانگی در فرهنگ ایرانی اسلامی هستند.[۶۶]

پانویس

  1. ↑ کارپرور، «زنان و اصلاح الگوی مصرف»، 1390ش، ص137-136.
  2. ↑ موسوی، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، 1403ش، ص25-22.
  3. ↑ مقصودی‌پور، «جایگاه مد در سیاست، جامعه و جنسیت چیست؟»، وب‌سایت مدرسه هنری ایده.
  4. ↑ گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 225-224.
  5. ↑ «پاشکنی، رسم دردناک زنان چین باستان برای زیبایی»، وب‌سایت خبرگزاری ایمنا.
  6. ↑ مظاهری، «دین و زندگی در امپراتوری روم»، وب‌سایت راسخون.
  7. ↑ موسوی، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، 1403ش، ص25.
  8. ↑ گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 226-225.
  9. ↑ یعقوبی، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در گرایش دختران به مد وخودآرایی، 8931ش، ص60.
  10. ↑ موذن سلطان آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص61-60.
  11. ↑ یعقوبی، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در گرایش دختران به مد وخودآرایی، 8931ش، ص89-88.
  12. ↑ گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش،222.
  13. ↑ یعقوبی، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در گرایش دختران به مد وخودآرایی، 8931ش، ص60.
  14. ↑ گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش،222.
  15. ↑ «کیت میدلتون، ملکه مد جهان»، پایگاه خبری برترین‌ها.
  16. ↑ موسوی، «خاطره‌انگیزترین مدل موهای کیت میدلتون ملکه مد جهان»، وب‌سایت ژومنت.
  17. ↑ «نشان ملکه مد جهان به مرجان دلخواه تعلق گرفت»، وب‌سایت افق بازار.
  18. ↑ یعقوبی، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در گرایش دختران به مد وخودآرایی، 8931ش، ص29.
  19. ↑ رفیعی و بخارایی، «زنان و گرایش به مد»، 1395ش، ص316.
  20. ↑ یعقوبی، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در گرایش دختران به مد وخودآرایی، 8931ش، ص30.
  21. ↑ رفیعی و بخارایی، «زنان و گرایش به مد»، 1395ش، ص321.
  22. ↑ یعقوبی، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در گرایش دختران به مد وخودآرایی، 8931ش، ص30.[۱]
  23. ↑ رفیعی و بخارایی، «زنان و گرایش به مد»، 1395ش، ص323-321.
  24. ↑ «غول‌های صنعت فشن، چطور دنیای پوشاک را می‌چرخانند؟»، پایگاه خبری اطاق بازرگانی.
  25. ↑ یعقوبی، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در گرایش دختران به مد وخودآرایی، 8931ش، ص31.
  26. ↑ رفیعی و بخارایی، «زنان و گرایش به مد»، 1395ش، ص325-324.
  27. ↑ گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 215-214.
  28. ↑ آقایی، «تغییر سبک زندگی و علل و انگیزه‌‌های مدگرایی»، وب‌سایت مؤسسه فرهنگی هنری سبک‌زندگی آل یاسین.
  29. ↑ موسوی، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، 1403ش، ص25.
  30. ↑ آقایی، «تغییر سبک زندگی و علل و انگیزه‌‌های مدگرایی»، وب‌سایت مؤسسه فرهنگی هنری سبک‌زندگی آل یاسین.
  31. ↑ گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 226-225.
  32. ↑ «تحولات جنسیتی نوجوانان پسر در حوزه مد و لباس»، وب‌سایت اندیشکده رهیافت.
  33. ↑ کارپرور، «زنان و اصلاح الگوی مصرف»، 1390ش، ص143.
  34. ↑ «نظام سرمایه‌داری صنعت مُد و زنان «فراواقعی»، وب‌سایت تبیین.
  35. ↑ «غول‌های صنعت فشن، چطور دنیای پوشاک را می‌چرخانند؟»، پایگاه خبری اطاق بازرگانی.
  36. ↑ گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 217.
  37. ↑ عبداللهیان و دیگران، «بازنمایی مردانگی در آگهی‌های تبلیغاتی مجلات خانوادگی»، 1398ش، ص77.
  38. ↑ مکنون و عطائی آشتیانی، «شکل گیري مبانی «نظام الگوي مصرف»، «انتخاب نیاز» و «جنسیت»، 1390ش، ص63.
  39. ↑ موسوی، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، 1403ش، ص24.
  40. ↑ عبداللهیان و دیگران، «بازنمایی مردانگی در آگهی‌های تبلیغاتی مجلات خانوادگی»، 1398ش، ص77.
  41. ↑ مقصودی‌پور، «جایگاه مد در سیاست، جامعه و جنسیت چیست؟»، وب‌سایت مدرسه هنری ایده.
  42. ↑ یعقوبی، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در گرایش دختران به مد وخودآرایی، 8931ش، ص29.
  43. ↑ موسوی، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، 1403ش، ص25.
  44. ↑ آقایی، «تغییر سبک زندگی و علل و انگیزه‌‌های مدگرایی»، وب‌سایت مؤسسه فرهنگی هنری سبک‌زندگی آل یاسین.
  45. ↑ «نگاهی به پدیده مدگرایی در جهان و ایران؟»، وب‌سایت پرسمان.
  46. ↑ گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 207.
  47. ↑ علیخواه، «مردانگی و کرم ضدآفتاب»، وب‌سایت خبری تحلیلی عصر ایران.
  48. ↑ گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 210-207.
  49. ↑ نقدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های50، 60 و 70 شهر اصفهان»، 1397ش، ص185.
  50. ↑ گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 210.
  51. ↑ «50 مدل طرح ناخن کروم جدید» وب‌سایت فروشگاه شیکسون.
  52. ↑ گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 209.
  53. ↑ کیخسروانی و دیگران، «رابطه بین گرايش به جراحی زيبايی با نگرش به مد و تصوير بدنی منفی زنان متقاضی جراحی زيبايی با تکیه بر نوع جراحی: نقش میانجیگری تنظیم شناختی هیجان»، 1401ش، ص40.
  54. ↑ «نگاهی به پدیده مدگرایی در جهان و ایران؟»، وب‌سایت پرسمان.
  55. ↑ کارپرور، «زنان و اصلاح الگوی مصرف»، 1390ش، ص137.
  56. ↑ کارپرور، «زنان و اصلاح الگوی مصرف»، 1390ش، ص143.
  57. ↑ موسوی، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، 1403ش، ص28.
  58. ↑ موسوی، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، 1403ش، ص26.
  59. ↑ کارپرور، «زنان و اصلاح الگوی مصرف»، 1390ش، ص143.
  60. ↑ گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 209.
  61. ↑ سوره سباء، آیه 34.
  62. ↑ سوره احزاب، آیه 33.
  63. ↑ گنجی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، 1398ش، 207.
  64. ↑ موسوی، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، 1403ش، ص21.
  65. ↑ «مدگرایی و شناخت باید و نباید های شرعی در زمینه ی مدگرایی»، پایگاه اطلاع رسانی هیأت رزمندگان اسلام.
  66. ↑ «تحولات جنسیتی نوجوانان پسر در حوزه مد و لباس»، وب‌سایت اندیشکده رهیافت.

منابع

  • قرآن کریم
  • آقایی، سیدعلی، «تغییر سبک زندگی و علل و انگیزه‌‌های مدگرایی»، وب‌سایت مؤسسه فرهنگی هنری سبک‌زندگی آل یاسین، تاریخ درج مطلب: 10 دی 1397ش.
  • پاشکنی، رسم دردناک زنان چین باستان برای زیبایی»، وب‌سایت خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: 13 تیر 1402ش.
  • «تحولات جنسیتی نوجوانان پسر در حوزه مد و لباس»، وب‌سایت اندیشکده رهیافت، تاریخ بازدید مطلب: 20 آبان 1404ش.
  • «50 مدل طرح ناخن کروم جدید» وب‌سایت فروشگاه شیکسون، تاریخ بازدید مطلب: 24 آبان 1404ش.
  • رفیعی، ملکه و بخارایی، احمد، «زنان و گرایش به مد»، زن در توسعه و سیاست، شماره 3، پاییز 1395ش.
  • عبداللهیان، حمید و دیگران، «بازنمایی مردانگی در آگهی‌های تبلیغاتی مجلات خانوادگی»، جامعه‌پژوهی فرهنگی، شماره 33، آذر 1398ش.
  • علیخواه، فردین، «مردانگی و کرم ضدآفتاب»، وب‌سایت خبری تحلیلی عصر ایران، تاریخ درج مطلب: 1 آبان 1404ش.
  • «غول‌های صنعت فشن، چطور دنیای پوشاک را می‌چرخانند؟»، پایگاه خبری اطاق بازرگانی، تاریخ درج مطلب: 17 مرداد 1395ش.
  • کارپرور، ریحانه، «زنان و اصلاح الگوی مصرف»، طهورا، شماره11، زمستان 1390ش.
  • «کیت میدلتون، ملکه مد جهان»، پایگاه خبری برترین‌ها، تاریخ درج مطلب: 3 تیر 1394ش.
  • کیخسروانی، مولود و دیگران، «رابطه بین گرايش به جراحی زيبايی با نگرش به مد و تصوير بدنی منفی زنان متقاضی جراحی زيبايی با تکیه بر نوع جراحی: نقش میانجیگری تنظیم شناختی هیجان»، پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی، شماره 46، تابستان 1401ش.
  • گنجی، مهدی و دیگران، «تبارشناسی اجتماعی دست‏کاری بدن در زنان ایرانی»، مطالعات زن و خانواده، شماره 13، بهار و تابستان 1398ش.
  • «مدگرایی و شناخت باید و نباید های شرعی در زمینه ی مدگرایی»، پایگاه اطلاع رسانی هیأت رزمندگان اسلام، تاریخ بازدید مطلب: 28 آبان 1404ش.
  • مظاهری، علی‌اکبر، «دین و زندگی در امپراتوری روم»، وب‌سایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 5 آذر 1396ش.
  • مقصودی‌پور، محمدرضا، «جایگاه مد در سیاست، جامعه و جنسیت چیست؟»، وب‌سایت مدرسه هنری ایده، تاریخ درج مطلب: 19اردیبهشت 1400ش.
  • مکنون، ثریا و عطائی‌آشتیانی، زهره، «شکل‌گیري مبانی «نظام الگوي مصرف»، «انتخاب نیاز» و «جنسیت»، زن در فرهنگ و هنر، شماره1، پاییز 1390ش.
  • موذن‌ سلطان‌آبادی، معصومه و مریجی، شمس‌الله، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، دو فصلنامه دین و سیاست فرهنگی، شماره 7، پاییز و زمستان 1395ش.
  • موسوی، سیده‌طاهره، «مدگرایی زنان در مردانه‌پوشی»، تبلیغ و خانواده، شماره 5، پاییز و زمستان 1403ش.
  • موسوی، مریم، «خاطره‌انگیزترین مدل موهای کیت میدلتون ملکه مد جهان»، وب‌سایت ژومنت، تاریخ بازدید مطلب: 21 آبان 1404ش.
  • «نشان ملکه مد جهان به مرجان دلخواه تعلق گرفت»، وب‌سایت افق بازار، تاریخ بازدید مطلب: 21 آبان 1404ش.
  • «نظام سرمایه‌داری صنعت مُد و زنان «فراواقعی»، وب‌سایت تبیین، تاریخ درج مطلب: 30 مرداد 1397ش.
  • نقدی، اسداله و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های50، 60 و 70 شهر اصفهان»، جامعه‌شناسی کاربردی، شماره4، زمستان 1397ش.
  • «نگاهی به پدیده مدگرایی در جهان و ایران؟»، وب‌سایت پرسمان، تاریخ درج مطلب: 16 اسفند 1390ش.
  • یعقوبی، فاطمه، «بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در گرایش دختران به مد وخودآرایی»، دانشگاه کاشان، 8931ش.
برگرفته از «https://iranpedia.net/w/index.php?title=پیش‌نویس:مدگرایی_زنانه&oldid=3618»