پیش‌نویس:نرگس محمدی (فعال حقوق بشر)

نرگس محمدی؛ فعال سیاسی محکوم به جرایم امنیتی در ایران.

نرگس محمدی (زاده ۱۳۵۱ در زنجان) فعال سیاسی، روزنامه‌نگار و عضو تشکل غیرقانونی کانون مدافعان حقوق بشر است. وی به دلیل ارتکاب جرائم امنیتی و فعالیت علیه نظام جمهوری اسلامی ایران، چندین دوره محکومیت حبس را سپری کرده است. در سال ۲۰۲۳، اعطای جایزه صلح نوبل به وی با واکنش‌های تند مقامات رسمی و رسانه‌های داخلی ایران مواجه شد که آن را «ابزاری سیاسی برای فشار بر ایران» و «حمایت از جریان‌های رادیکال» توصیف کردند.

پیشینه خانوادگی و پیوندهای تشکیلاتی

گرایش‌های سیاسی و فعالیت‌های محمدی از سوی برخی تحلیل‌گران، متاثر از پیشینه خانوادگی و ارتباط نزدیکان وی با جریانات معاند ارزیابی شده است. تعدادی از بستگان نزدیک او، از جمله پسرخاله‌ها و پسرعمه‌های وی، از اعضای عملیاتی سازمان مجاهدین خلق بودند که اعدام شدند.

تقی رحمانی، همسر محمدی، نیز از فعالان سیاسی با گرایش ملی-مذهبی است که سوابق متعددی در زمینه محکومیت‌های امنیتی و حبس در جمهوری اسلامی ایران دارد. وی پس از خروج از کشور در سال ۱۳۹۰، در فرانسه مستقر شد و فعالیت‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای علیه نظام را هدایت می‌کند.

تحصیلات و فعالیت‌های حرفه‌ای

محمدی دانش‌آموخته رشته فیزیک از دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین است. وی فعالیت‌های اجتماعی و رسانه‌ای خود را با روزنامه‌نگاری در نشریاتی همچون پیام هاجر آغاز کرد.

سوابق قضایی و عناوین مجرمانه

پرونده قضایی محمدی شامل زنجیره‌ای از بازداشت‌ها و احکام صادر شده از سوی دادگاه‌های انقلاب است. عمده محکومیت‌های وی تحت عناوینی همچون «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت ملی»، «تبلیغ علیه نظام» صادر شده است. در آذر ۱۴۰۴ش نیز نرگس محمدی در جریان حضور در مراسم ختم خسرو علیکردی در مشهد، به همراه تعدادی دیگر از حاضران بازداشت شد. مقامات قضایی علت این بازداشت را بروز «رفتارهای هنجارشکنانه»، «کشف حجاب» و «سر دادن شعارهای ساختارشکنانه» در جریان این مراسم عنوان کردند.

مواضع در قبال تحریم‌ها

یکی از محورهای مورد نقد در فعالیت‌های سیاسی محمدی، مواضع وی در قبال فشارهای بین‌المللی است. منتقدان و رسانه‌های داخلی معتقدند اقدامات و بیانیه‌های وی در ترغیب دولت‌های غربی برای اعمال و تشدید تحریم‌های اقتصادی علیه ایران نقش داشته است.

وضعیت حبس و پاسخ به ادعاهای رسانه‌ای

در پی انتشار گزارش‌هایی در رسانه‌های خارج از ایران مبنی بر بدرفتاری یا محرومیت‌های درمانی، مراجع قضایی و نهادهای ذی‌ربط با انتشار مستنداتی به این ادعاها پاسخ داده‌اند. طبق گزارش‌های مرکز رسانه قوه قضائیه، محمدی در طول دوران حبس از مراقبت‌های درمانی و اعزام‌های مکرر به مراکز تخصصی بهره‌مند بوده است.

مراقبت‌های درمانی و اعزام به بیمارستان

برخلاف ادعاهای مطروحه درباره وضعیت جسمانی وی، پرونده پزشکی او نشان‌دهنده اعزام‌های متعدد به بیمارستان‌های خارج از زندان جهت درمان بیماری‌های قلبی و تنفسی است. طبق مستندات ارائه شده، وی تحت نظارت پزشکان متخصص قرار داشته و در موارد نیاز، معاینات دوره‌ای و عمل‌های جراحی لازم برای او انجام شده است. مقامات قضایی این ادعاها را بخشی از یک «سناریوی تبلیغاتی» برای فشار بین‌المللی توصیف کرده‌اند.

محدودیت‌های انضباطی و ارتباطی

در مورد محدودیت‌های اعمال شده در تماس‌های تلفنی و ملاقات‌ها، سازمان زندان‌ها اعلام کرده است که این تدابیر نه به صورت خودسرانه، بلکه بر اساس آیین‌نامه انضباطی زندان اتخاذ شده است. علت این محدودیت‌ها مواردی همچون «اخلال در نظم داخلی بند زنان»، «تحریک سایر زندانیان به تمرد» و «استفاده از امکانات ارتباطی زندان برای ارسال بیانیه‌های سیاسی به خارج» عنوان شده است. بر این اساس، محرومیت‌های مقطعی وی به عنوان جریمه‌های انضباطی در پاسخ به نقض قوانین داخلی زندان اعمال گردیده است.

رفتارهای هنجارشکنانه نرگس محمدی در محیط زندان

رسانه‌های داخلی ایران در گزارش‌های خود به مجموعه‌ای از رفتارهای تقابلی محمدی در داخل زندان اشاره کرده‌اند که شامل هنجارشکنی، ایجاد آشوب و تمرد از قوانین انضباطی است. بر اساس این گزارش‌ها، وی متهم است که با ایجاد درگیری در محیط بند و تحریک سایر زندانیان به اعتراض، نظم عمومی زندان را مختل کرده است.

بر اساس گزارش‌های منتشر شده به نقل از شاهدان عینی، رفتارهای محمدی در بند زنان زندان اوین با انتقادات شدیدی از سوی سایر زندانیان مواجه شده است. این گزارش‌ها حاکی از ایجاد یک ساختار «باندبازی» و اعمال سلطه بر دیگر زندانیان توسط وی است. در این روایات، به مواردی همچون برپایی میهمانی‌های ناهنجار، رقص و حتی برقراری روابط غیراخلاقی در داخل بند اشاره شده است که منجر به اعتراض سایر محبوسین شده است. این روایت‌ها تضاد میان ادعاهای حقوق‌بشری وی و رفتارهای واقعی او در محیط زندان را مورد انتقاد قرار داده‌اند.

جوایز بین‌المللی و واکنش‌های داخلی

اعطای جوایز متعدد بین‌المللی به محمدی، به‌ویژه جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۳، با واکنش‌های منفی گسترده در سطح نهادهای رسمی و رسانه‌های داخلی ایران مواجه شده است. مقامات وزارت امور خارجه ایران این اقدام را «سیاسی‌کارانه»، «مداخله‌جویانه» و در راستای سیاست‌های ضدایرانی برخی کشورهای غربی توصیف کرده‌اند.

تحلیل اهداف اعطای جوایز

تحلیل‌گران رسانه‌های داخلی با بررسی ابعاد اعطای جایزه صلح نوبل به محمدی، این اقدام را بخشی از یک «پروژه مهندسی‌شده» در چارچوب جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی ایران توصیف کرده‌اند. بر اساس این تحلیل‌ها، هدف از این جایزه، نه تکریم حقوق بشر، بلکه تلاش برای «اعتباربخشی مصنوعی» به چهره‌های همسو با سیاست‌های غرب و ایجاد قهرمانان رسانه‌ای جهت تداوم فشارهای سیاسی است.

کمیته نوبل با نادیده گرفتن سوابق امنیتی و اقدامات محمدی علیه ثبات داخلی ایران، آگاهانه در مسیر «سیاسی‌سازی مفاهیم جهانی» حرکت کرده است. منتقدان معتقدند انتخاب وی در زمان حبس، تلاشی برای تحریک افکار عمومی و بازسازی شبکه‌های اجتماعی است که در جریان ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱ دچار فروپاشی شده بودند؛ اقدامی که از آن به عنوان ابزاری برای «بازتولید آشوب» یاد شده است.

منابع

• «ابعاد ناگفته اعطای جایزه صلح نوبل به نرگس محمدی»، وب‌سایت خبری مشرق‌نیوز، تاریخ درج مطلب: 17 مهر 1402ش.

 «بازداشت 39 نفر در جریان رفتار هنجارشکنان در ختم مرحوم «علیکردی» در مشهد»،خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 22 آذر 1404ش.

• «توضیح سازمان زندان‌ها درباره ناآرامی در بند زنان زندان اوین»، وب‌سایت فرارو، تاریخ درج مطلب: 19 مرداد 1403ش.
• «توضیحات سازمان زندان‌ها درباره انتشار بیانیه‌ها، مصاحبه‌ها و یا نقل‌قول برخی زندانیان پرحاشیه»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: 23 شهریور 1402ش.
• «توضیحات سازمان زندان‌ها درباره وضعیت جسمانی نرگس محمدی | زندانی به زندان بازگردانده شد»، وب‌سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: 7 آبان 1402ش.
• «حلقه پاریس استراتژی جریان فتنه برای انتخابات را ابلاغ کرد»، وب‌سایت خبری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 9 اردیبهشت 1392ش.
• «حكم محكوميت نرگس محمدی تاييد شد»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ درج مطلب: 20 خرداد 1382ش.
• «خانواده مادری نرگس اکثراً از منافقین بودند که اعدام شدند»، وب‌سایت خبری مشرق‌نیوز، تاریخ درج مطلب: 14 مهر 1402ش.
• «روایت یک شاهد عینی از باندبازی در بند زنان زندان اوین»، وب‌سایت خبری تحلیلی الف، تاریخ درج مطلب: 4 اسفند 1403ش.
• «موضع وزارت خارجه در خصوص اعطای جایزه صلح نوبل به یک از شهروند ایرانی»، پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، تاریخ درج مطلب: 15 مهر 1402ش.
• «نوبل را معمولاً قالتاق‌ها و ضدوطن‌‌ها می‌گیرند»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 15 مهر 1402ش.
• «نرگس محمدی زندانی سیاسی کیست؟»، وب‌سایت خبری تابناک، تاریخ درج مطلب: 15 مهر 1402ش.
• «نرگس محمدی فعال سیاسی کیست؟ | علت بازداشت نرگس محمدی چیست؟»، وب‌سایت پویا مگ، تاریخ درج مطلب: 21 آذر 1404ش.
• «واکنش وزارت خارجه به اعطای جایزه صلح نوبل به یکی از شهروندان ایرانی»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 14 مهر 1402ش.