رنگ سال

رنگ سال؛ پدیده‌ای فرهنگی و تجاری در تعیین رنگ روندهای صنایع مختلف.

رنگ سال فراتر از یک پیش‌بینی سادۀ رنگ، به یک پدیدۀ فرهنگی‌تجاری تبدیل شده است؛ این انتخاب را بازتابی از روح حاکم بر زمان و متأثر از روندهای جهانی دانسته‌اند. رنگ سال انواع بازارها به‌ویژه مد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

مفهوم‌شناسی رنگ سال

رنگ سال پدیده‌ای است که هر ساله در ماه دسامبر اعلام می‌شود و به یک پدیدۀ فرهنگی تبدیل شده و روندهای صنایع مختلف، از طراحی و مُد گرفته تا بازاریابی، را برای سال آینده تحت تأثیر قرار می‌دهد. این رویداد در بستر صنعت پیش‌بینی روند رنگ قرار دارد که خود یک تجارت چند میلیارد دلاری محسوب می‌شود و روندهای آتی را ۱۸ تا ۲۴ ماه پیش از مصرف تعیین می‌کند. رنگ سال تحت تأثیر روندهای فرهنگی، اقتصادی و سیاسی قرار دارد.

تاریخچه رنگ سال

ریشه‌های صنعت پیش‌بینی روند رنگ، به سال ۱۹۱۵م بازمی‌گردد؛ اما شهرت و نفوذ اصلی این صنعت در دهه‌های ۱۹۶۰م و ۱۹۷۰م حاصل شده است. ایدۀ رنگ سال تحولی نسبتاً جدید در قرن بیست و یکم است که توسط شرکت پنتون (Pantone) در سال ۲۰۰۰م آغاز شد. سیستم رنگی پنتون که در سال ۱۹۶۳م برای رفع مشکل تطبیق رنگ در صنعت چاپ ایجاد شد، به مهم‌ترین مرجع جهانی در طبقه‌بندی و شناسایی رنگ‌ها تبدیل شده است. این شرکت خود را «مرجع جهانی رنگ» می‌نامد.

هدف از تعیین رنگ سال

پنتون هدف اصلی مؤسسۀ خود از انتخاب سالانۀ رنگ را بازتابی جهانی از فرهنگ و حال و هوای جمعی و روح زمانه و وضعیت کنونی دنیا توصیف کرده است. او معتقد است تعیین برنامۀ رنگ سال ارتباط تنگاتنگی میان فرهنگ و رنگ، ایجاد می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه رویدادها و روندهای جهانی بر رنگ‌هایی که انسان‌ها مشاهده و استفاده می‌کنند، تأثیر می‌گذارد و روندهای رنگی فصول آتی را نیز پیش‌بینی می‌کند. همچنین، هدف این برنامه را تشویق مردم به تفکر متفاوت دربارۀ رنگ و درک احساسات و پیام‌هایی دانسته‌اند که هر طیف رنگی می‌تواند برانگیزد که این امر از طریق تحقیقات و مشورت متخصصان صورت می‌پذیرد.

تأثیر جهانی رنگ سال بر صنایع و فرهنگ

برنامه رنگ سال پنتون که در ابتدا یک طرح بازاریابی بود، اکنون به یک رویداد سالانه تأثیرگذار تبدیل شده است. این انتخاب، تنها بازتابی از سلیقه‌های زیبایی‌شناختی نیست، بلکه نشان‌دهنده تحولات گسترده‌تر اجتماعی و فرهنگی است.

تأثیر در سطح صنعت و تجارت

انتخاب رنگ سال، اثرات موجی در چندین صنعت ایجاد کرده است. شرکت‌ها در حوزه‌های مُد، طراحی محصول، بسته‌بندی و دکوراسیون داخلی، عرضۀ محصولات و کمپین‌های بازاریابی خود را با رنگ انتخابی هماهنگ می‌کنند که این امر اهمیت تجاری رنگ سال را در سطح جهانی نشان می‌دهد.

اهمیت فرهنگی و روانشناختی

فراتر از کاربرد تجاری، رنگ سال گفت‌وگوهایی را در مورد روانشناسی رنگ و نمادگرایی فرهنگی ایجاد می‌کند. با توجه به این‌که رنگ‌ها ابزارهایی برای ارتباط و بیان و برانگیزندۀ احساسات خاص هستند، برندها جهت دستیابی به بازاریابی بصری مؤثر و توسعه محصول از آن بهره می‌برند.

نحوه انتخاب رنگ سال

برخلاف تصور رایج، رنگ سال پنتون به‌صورت سلیقه‌ای یا صرفاً بر اساس دلایل زیبایی‌شناختی انتخاب نمی‌شود. فرآیند انتخاب رنگ سال شامل موارد زیر است:

• کارشناسان حوزۀ رنگ پنتون در طول سال به سراسر جهان سفر می‌کنند و از منابع گوناگونی الهام می‌گیرند.
• تیم، روندها را در حوزه‌های وسیعی نظیر مُد، طراحی، سرگرمی، فیلم، هنر، فناوری‌های جدید و پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی تحلیل می‌کند.
• در این فرآیند، شرایط اقتصادی-اجتماعی، روانشناسی مصرف‌کننده و ترجیحات رنگی ارزیابی می‌شود.
• پس از بررسی‌های جامع، پنتون در ماه‌های می و نوامبر، جلسه‌ای محرمانه با حضور نمایندگان بین‌المللی برگزار می‌کند. این جلسه در اتاقی کاملاً سفید و تحت قوانین سخت‌گیرانه انجام می‌شود تا تأثیرات محیطی حذف شوند. طی این جلسه دو روزه، نمایندگان اشیای الهام‌بخش را ارائه داده و پس از بحث و تبادل نظر، رنگ سال آینده انتخاب و نهایی می‌شود.

نمادگرایی رنگ‌های سال

با وجود اینکه مطالعات نشان می‌دهند معانی رنگ در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است، پنتون برای دستیابی به معنا و اهمیت جهانی، رنگ سال را با یک نام یا عبارت هدفمند همراه می‌کند. این تداعی‌های نشانه‌شناختی و روایت‌های داستانی، به اندازه خود رنگ اهمیت دارند.

سال	رنگ سال پنتون	رنگ معادل	مفهوم و نمادگرایی
۲۰۰۰	Cerulean	آبی آسمانی	نماد آسمان و آرامش در آغاز هزاره جدید
۲۰۰۱	Fuchsia Rose	سرخابی	القای اعتمادبه‌نفس و حس پختگی و تشویق فردیت و دعوت‌ به ماجراجویی و تجربه‌گرایی
۲۰۰۲	True Red	قرمز	در ارتباط با حملات ۱۱ سپتامبر
۲۰۰۳	Aqua Sky	آبی آسمانی	الهام بخشیدن به یک امید جدید و حس آرامش
۲۰۰۴	Tigerlily	نارنجی مایل به قرمز	برای القای حال و هوای گرم در میانه درگیری‌های افغانستان و عراق
۲۰۰۵	Blue Turquoise	آبی فیروزه‌ای	نشان‌دهندۀ آرامش، وضوح ذهنی و خلاقیت و ترویج ارتباطات باز
۲۰۰۶	Sand Dollar	ارغوانی تیره	نمادی از نگرانی‌ها در مورد مشکلات اقتصادی
۲۰۰۷	Chili Pepper	قرمز تیره	نماد جنب‌وجوش با انرژی دراماتیک و پرشور، تحریک حواس و سرشار از هیجان
۲۰۰۸	Blue Iris	آبی زنبقی	آرامش‌بخش در دوران عدم ثبات، ایجاد اطمینان خاطر همراه حس رمز و راز و هیجان
۲۰۰۹	Mimosa	زرد	نماد خوش‌بینی در دوران عدم ثبات اقتصادی
۲۰۱۰	Turquoise	فیروزه‌ای	به‌عنوان یک طلسم محافظ نماد شفقت، شفا و حقیقت
۲۰۱۱	Honeysuckle	صورتی تیره	نماد زنانگی قدرتمند همراه با سرسختی
۲۰۱۲	Tangerine Tango	نارنجی تانگو	نماد حرکت رو به جلو
۲۰۱۳	Emerald	سبز زمردی	نماد رشد، تجدید و رفاه
۲۰۱۴	Radiant Orchid	بنفش با ته‌رنگ صورتی	نماد خلاقیت و اصالت
۲۰۱۵	Marsala	قرمز مایل به قهوه‌ای	دراماتیک و مجلل با پیچیدگی‌ای ذهنی و روحی
۲۰۱۶	Rose Quartz and Serenity	صورتی کم‌رنگ و آبی ملایم	نماد به چالش کشیدن تمایز رنگ بر اساس جنسیت و سیالیت جنسیتی
۲۰۱۷	Greenery	سبز روشن	منعکس‌کننده گرایش به‌سوی ورود عناصر طبیعی به معماری، برنامه‌ریزی شهری و مد
۲۰۱۸	Ultra Violet	فرابنفش	القاء کننده خلاقیت، ذهن‌آگاهی و تأمل معنوی
۲۰۱۹	Living Coral	مرجانی	نماد انرژی و سرزندگی
۲۰۲۰	Classic Blue	آبی کلاسیک	ارائه ثبات و ارتباط در یک زمان نامشخص
۲۰۲۱	Ultimate Gray and Illuminating	خاکستری تیره و روشن‌	همراه کردن قدرت با خوش‌بینی در دوران پاندمی کرونا
۲۰۲۲	Very Peri	نوعی بنفش متمایل به آبی	نماد گذار در یک دنیای در حال تغییر
۲۰۲۳	Viva Magenta	قرمز آتشین	نمادی از شجاع و نترس بودن و ابراز وجود
۲۰۲۴	Peach Fuzz	هلویی مخملی	نمادی از صمیمیت و همدلی در جوامع امروزی
۲۰۲۵	Mocha Mousse	قهوه‌ای خاکی	نمادی از توازن سادگی و شکوه

رنگ سال ۲۰۲۶م پنتون، Cloud Dancer، رقصندۀ ابر برای اولین بار یک طیف سفید انتخاب شده است. این رنگ به‌عنوان نماد آرامش، سکون و وضوح معرفی شده و پاسخ مستقیمی است به نیاز جامعه آشفته به آرامش. این رنگ نمایانگر میل به یک شروع تازه و کنار گذاشتن تفکر منسوخ شده برای پذیرش رویکردهای نوین است. انتخاب این رنگ در بستر آشفتگی‌های سیاسی سال ۲۰۲۵م، بر اهمیت ارتباط انسانی، درک متقابل و امکان پاک کردن و شروعی دوباره تأکید می‌کند. این انتخاب با واکنش شدید و منفی مخاطبان جهانی مواجه شده و برخی این رنگ را «بی‌روح» توصیف کرده‌ و آن را برتری‌طلبی سفیدپوستی دانسته‌اند.

وضعیت فعلی تعیین رنگ سال

امروزه شرکت‌های بسیاری رنگ سال را معرفی می‌کنند؛ اما اغلب شرکت‌های مختلف برای یک سال، رنگ‌های متفاوتی را انتخاب می‌کنند. برخی تحلیل‌گران معتقدند این تناقض، فقدان مطالعات زیربنایی در زمینه پیش‌بینی رنگ و رنگ سال را نشان می‌دهد.

شرکت پنتون شناخته‌شده‌ترین نام در حوزه رنگ است؛ به‌دنبال معرفی اولین رنگ سال توسط پنتون در سال ۲۰۰۰م، شرکت‌های بزرگ تولیدکننده رنگ و پوشش نیز این رویکرد را پذیرفتند و برنامه‌های مشابهی را معرفی کردند تا سهم خود را در پیش‌بینی روند رنگ‌ها ایفا کنند.

سال معرفی برنامه	شرکت
۲۰۰۳	آکزونوبل (AkzoNobel)
۲۰۰۶	بنجامین مور (Benjamin Moore)
۲۰۱۱	شروین-ویلیامز (Sherwin-Williams)
۲۰۱۴	PPG، بیوتی-تون (Beauti-tone)، جوتون (Jotun)
۲۰۱۵	دایموند ووگل (Diamond Vogel)، بهر (Behr)، آسیا پینتز (Asian Paints)، نیپون پینت (Nippon Paint)، پرات و لمبرت (Pratt & Lambert)
۲۰۱۶	کانسای (Kansai)، داچ بوی (Dutch Boy)، دان-ادورادز (Dunn-Edwards)، گلیدن (Glidden)

شرکت‌های مختلف تولیدکننده رنگ، با اینکه روند رنگ‌ها را به‌طور مستقل بررسی می‌کنند، اما چون اغلب به منابع ترند یکسانی مانند دنیای مُد مراجعه می‌کنند، اغلب رنگ‌های سال‌شان شبیه به هم است. برخی از این شرکت‌ها مثل داچ بوی سه بار، آکزونوبل، شروین-ویلیامز و بیوتی‌تون دوبار در سال انتخاب رنگ‌هایی را دارند که قبلاً توسط شرکت دیگری معرفی نشده است. برخی دیگر مثل بنجامین مور، PPG و بهر ترجیح می‌دهند رنگ‌هایی را انتخاب کنند که مطمئن هستند در بازار محبوب شده‌ یا در حال ترند شدن هستند.

پشت‌پردۀ رنگ سال

برخی کارشناسان ایده تعیین رنگ سال را نبوغی مطلق توصیف می‌کنند؛ زیرا با ایجاد هیجان در این موضوع آن را از یک تجارت رنگی خسته‌کننده به امری فرهنگی بدل می‌کند. رنگ‌ها سابقه‌ای هزاران ساله دارند و پنتون خالق رنگ‌های جدید نیست. چالش اینجا است که امکان پیش‌بینی و تحمیل عمدی یک رنگ در فرهنگ معاصر وجود ندارد. در حالی که مد، ماهیتی شخصی و انعطاف‌پذیر دارد و ممکن است از این روند پیروی کند، رنگ‌ها به ‌دلیل ماهیت جهانی‌شان، تابع دستور یک مرجع واحد نیستند. به همین دلیل، عدم موفقیت رنگ سال، پنتون را به شدت زیر سؤال می‌برد.

رنگ سال در میان هیاهو و با توضیحات نمادین پنتون رونمایی می‌شود، اما در عمل، این مفهوم ماهیت دوگانه دارد؛ برای پنتون، ابزاری است برای کسب درآمد از طریق بازاریابی سالانه و فروش مجوز؛ اما برای مصرف‌کننده، نمادی است که پنتون تحمیل می‌کند و ابزاری برای بیان عواطف هستند.

منتقدان اصطلاح «رنگ سال» گمراه‌کننده می‌دانند و این عنوان را کمتر رنگ سال و بیشتر یک ترند یا دستورالعمل سال مطرح می‌‍‌کنند.نمادی که پنتون برای رنگ توصیف می‌کند، با آنچه در جای‌جای جهان احساس می‌شود، متفاوت است؛ مثلا پیام نمادینرنگ‌ها برای یک فلسطینی و افغانستانی به‌شکلی متفاوت از دیگر کشورها کنایه‌آمیز خواهد بود.

انتقاد از رنگ سال زمانی به اوج می‌رسد که نمادگرایی آن از استعاره فاصله گرفته و کاملاً تحت‌اللفظی شود؛ مانند سبزینه ۲۰۱۷ یا مرجان زنده ۲۰۱۹. این انتخاب‌ها به جای بازتاب روح زمانه، صرفاً برداشت مستقیم از طبیعت هستند و بیهودگی رویکرد پنتون را نمایان می‌سازند؛ زیرا کالاهای مصرفی تولیدشده با این رنگ‌ها، هیچ تأثیر واقعی بر مشکلات زیست‌محیطی مانند سفید شدن مرجان‌ها ندارند. در این شرایط، عمل پنتون را می‌توان تخصیص رنگ نامید که همان قرض گرفتن جنبه‌های عاطفی و زیبایی‌شناختی یک رنگ، به‌منظور بازاریابی و دستیابی به سود مالی است.

علی‌رغم بی‌معنایی رنگ سال برای عموم، این رویداد برای جامعه خلاق الهام‌بخش و هیجان‌انگیز است و نباید حذف شود. با این حال، نیاز مبرم به بازنگری در شیوه انتخاب وجود دارد: پنتون باید به جای تصمیم‌گیری‌های پشت درهای بسته، روشی مشارکتی و فراگیر را اتخاذ کند. هدف نهایی باید معنا بخشیدن واقعی به رنگ باشد، نه صرفاً ایجاد یک ترند بازاریابی سالانه با پیام‌های سطحی. رنگ سال پنتون می‌تواند بسیار معنادارتر از صرفاً یک جریان درآمد باشد؛ در غیر این صورت، بهتر است نام آن به پیش‌بینی ترند سال تغییر یابد.

رنگ سال ایرانی

کارگروه سامان‌دهی مد و لباس ایران در سال 1401ش برای نخستین بار تصمیم گرفت تا یک رنگ سال ایرانی را معرفی کند. این کارگروه، رنگ «سبز ایرانی» یا «سبز پرشین» را به‌عنوان رنگ این سال انتخاب کرد. این تصمیم در راستای بازآفرینی ارزش‌های دینی، ملی و قومی و همچنین احیا و توسعه زیبایی‌شناسی بومی گرفته شده است. علاوه بر این، پذیرش برخی از رنگ‌های ترندشده در فرهنگ جهانی، ممکن است به‌دلیل تضاد با ارزش‌ها و هنجارهای حاکم بر فرهنگ ایرانی‌اسلامی، با استقبال چندانی مواجه نشود.

پیامدهای رنگ‌های ترند سال بر روند بازار و مصرف

کارشناسان مربوطه رنگ سال را موضوعی بحث‌برانگیز می‌دانند. گروهی آن را همچون حکمی قطعی تلقی کرده و می‌کوشند تا آن را در تمامی ابعاد زندگی و محصولات به کار گیرند؛ در مقابل، منتقدان آن را ابزاری برای ترویج مصرف‌گرایی و بازاریابی محصولات جدید قلمداد می‌کنند تا از این طریق، کالاهای تازه‌وارد بتوانند سهمی از بازار و توجه مشتریان را به دست آورند.

انتخاب سالانه رنگ سال، الزامات ضمنی‌ای را برای مصرف‌کنندگان و بازاریان ایجاد می‌کند تا محصولات، پوشاک و حتی ظاهر خود را مطابق با ترند جدید به‌روزرسانی کنند. با این حال، این حجم از تغییر و نوآوری سالانه، خارج از توان و ظرفیت اقتصادی و عملیاتی اکثر کسب‌وکارها و افراد جامعه است و تحمل این میزان تغییر مداوم در ظاهر و موجودی کالاها برای آن‌ها دشوار است.

تعیین رنگ سال به‌دلیل تشدید ضایعات صنعتی، از جمله در حوزه فست‌فشن مورد انتقاد قرار گرفته است. با این همه، طی سال‎‌های گذشته این کمپین فراتر از یک ابتکار تبلیغاتی ساده رفته و با تقلیدها، همکاری‌ها، سبک‌سازی و پوشش گسترده رسانه‌ای، اکنون به سطحی از سلطه فرهنگی رسیده است.

این روند در بهترین حالت، تلاشی هماهنگ از سوی بازار برای ایجاد تقاضا و تحریک چرخه مصرف‌گرایی است؛ چرخه‌ای که هر سال با ظاهری نو بازتولید می‌شود و به‌دلیل پیوندش با هنر و خلاقیت، کمتر به یک اقدام بازاری و بیشتر به حرکتی هنری شباهت پیدا می‌کند. مصرف‌گرایی به‌ذات چرخه‌ای آسیب‌زا است؛ اما هنر ارزشمند تلقی می‌شود و درست در میان این دوگانگی چرخه‌ مصرف‌گرایی ادامه می‌یابد.

منابع

• «آیا رنگ سال ایرانی در جامعه مورد استقبال قرار می‌گیرد؟ ویترین لباس‌فروشی‌ها در انتظار «سبز ایرانی»»، وب‌سایت پیشخوان، تاریخ درج مطلب: 23 فروردین 1401ش.
• «پشت پرده «انتخاب رنگ سال» پنتون چه می‌گذرد؟»، وب‌سایت جام‌جم آنلاین، تاریخ درج مطلب: 19 آذر 1393ش.
• «جزئیات انتخاب رنگ سال در ایران برای اولین بار»، وب‌سایت خبری‌تحلیلی عصر ایران، تاریخ درج مطلب: 20 فروردین 1401ش.
• خداوردی، حامد، «همه چیز در مورد انتخاب رنگ سال از 2000 تا 2026»، وب‌سایت حامد خداوردی، تاریخ درج مطلب: 17 نوامبر 2025م.
• «واکنش شدید به انتخاب رنگ سال 2026؛ کسل‌کننده و یادآور برتری‌طلبی سفیدپوستی»، وب‌سایت خبری‌تحلیلی عصر ایران، تاریخ درج مطلب: 15 آذر 1404ش.
• , Solcyré, "Pantone Chooses White as its Color of the Year for the First Time Ever. See it Here”, time website, Date of Upload: 4 December 2025.
• Gijsenij, A et al. 2021. "Analyzing a decade of Colors of the Year". Color Research & Application 46.
• Laidlaw, Katherine, “Who chooses the world’s Color of the Year?”, thehustle website, Date of Upload: 10 November 2023.
• ,Roses, Rio, “How Pantone Selects Their Color of the Year”, rioroses website, Date of Upload: 3 January 2024.
• Sheth, Sarang, “The big problem with Pantone’s Color of the Year… and why it desperately needs to be fixed.”, yankodesign website, Date of Upload: 12 December 2021.
• Taei, Payman, "What Is the Pantone Color of the Year and Why Is It Important", Date of Upload: 26 August 2017.
• “The Evolution and Significance of Pantone's Color of the Year”, gamutpackaging website, Date of Upload: 4 January 2025.