رنگ سال

رنگ سال؛ پدیده‌ای فرهنگی و تجاری در تعیین رنگ روندهای صنایع مختلف.

رنگ سال مفهومی است که به انتخاب و معرفی یک رنگ شاخص برای هر سال میلادی اطلاق می‌شود و آن را بازتابی از روح حاکم بر زمان و متأثر از روندهای جهانی در آستانهٔ سال جدید دانسته‌اند. رنگ سال فراتر از یک پیش‌بینی سادۀ رنگ، به یک پدیدۀ فرهنگی‌تجاری تبدیل شده است و بر حوزه‌هایی چون مد، طراحی، معماری، بازاریابی، تولید صنعتی و فرهنگ تأثیر گسترده‌ای گذاشته است.

مفهوم‌شناسی رنگ سال

رنگ سال پدیده‌ای است که هر ساله در ماه دسامبر اعلام می‌شود و به یک پدیدۀ فرهنگی تبدیل شده و روندهای صنایع مختلف، از طراحی و مُد گرفته تا بازاریابی را برای سال آینده تحت تأثیر قرار می‌دهد. این رویداد در بستر صنعت پیش‌بینی روند رنگ قرار دارد که خود یک تجارت چند میلیارد دلاری محسوب می‌شود و روندهای آتی را ۱۸ تا ۲۴ ماه پیش از مصرف تعیین می‌کند. رنگ سال تحت تأثیر روندهای فرهنگی، اقتصادی و سیاسی قرار دارد.

تاریخچه رنگ سال

سابقه پیش‌بینی روند رنگ، به سال ۱۹۱۵م بازمی‌گردد؛ اما شهرت و نفوذ اصلی این صنعت در دهه‌های ۱۹۶۰م و ۱۹۷۰م حاصل شده است. ایدۀ رنگ سال تحولی نسبتاً جدید در قرن بیست‌ویکم است که توسط شرکت پنتون (Pantone) در سال ۲۰۰۰م آغاز شد. سیستم رنگی پنتون که در سال ۱۹۶۳م برای رفع مشکل تطبیق رنگ در صنعت چاپ ایجاد شد، به مهم‌ترین مرجع جهانی در طبقه‌بندی و شناسایی رنگ‌ها تبدیل شده است. این شرکت خود را مرجع جهانی رنگ می‌نامد.

هدف از تعیین رنگ سال

پنتون هدف اصلی مؤسسۀ خود از انتخاب سالانۀ رنگ را بازتابی جهانی از فرهنگ و حال‌وهوای جمعی و روح زمانه و وضعیت کنونی دنیا توصیف کرده است. از این منظر، تعیین رنگ سال ارتباط تنگاتنگی میان فرهنگ و رنگ، ایجاد می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه رویدادها و روندهای جهانی بر رنگ‌هایی که انسان‌ها مشاهده و استفاده می‌کنند، تأثیر می‌گذارد و روندهای رنگی فصول آتی را نیز پیش‌بینی می‌کند. همچنین، هدف این برنامه، تشویق مردم به تفکر متفاوت دربارۀ رنگ و درک احساسات و پیام‌هایی است که هر طیف رنگی برمی‌انگیزد.

تأثیر جهانی رنگ سال بر صنعت و فرهنگ

برنامه رنگ سال پنتون که ابتدا یک طرح بازاریابی بود، اکنون به یک رویداد سالانه تأثیرگذار تبدیل شده است. این انتخاب، تنها بازتابی از سلیقه‌های زیبایی‌شناختی نیست، بلکه نشان‌دهنده تحولات گسترده‌تر اجتماعی و فرهنگی است.

• تأثیر در صنعت و تجارت: انتخاب رنگ سال، اثرات موجی در چندین صنعت ایجاد کرده است. شرکت‌ها در حوزه‌های مُد، طراحی محصول، بسته‌بندی و دکوراسیون داخلی، عرضۀ محصولات و کمپین‌های بازاریابی خود را با رنگ انتخابی هماهنگ می‌کنند که این امر اهمیت تجاری رنگ سال را در سطح جهانی نشان می‌دهد.

• اهمیت فرهنگی و روان‌شناختی: فراتر از کاربرد تجاری، رنگ سال گفت‌وگوهایی را در مورد روانشناسی رنگ و نمادگرایی فرهنگی ایجاد می‌کند. با توجه به این‌که رنگ‌ها ابزارهایی برای ارتباط و بیان و برانگیزندۀ احساسات خاص هستند، برندها جهت دستیابی به بازاریابی بصری مؤثر و توسعه محصول از آن بهره می‌برند.

نحوه انتخاب رنگ سال

برخلاف تصور رایج، رنگ سال پنتون به‌صورت سلیقه‌ای یا صرفاً بر اساس دلایل زیبایی‌شناختی انتخاب نمی‌شود. فرآیند انتخاب رنگ سال شامل موارد زیر است:

• کارشناسان حوزۀ رنگ پنتون در طول سال به سراسر جهان سفر می‌کنند و از منابع گوناگونی الهام می‌گیرند.
• تیم، روندها را در حوزه‌های وسیعی نظیر مُد، طراحی، سرگرمی، فیلم، هنر، فناوری‌های جدید و پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی تحلیل می‌کند.
• در این فرآیند، شرایط اقتصادی-اجتماعی، روانشناسی مصرف‌کننده و ترجیحات رنگی ارزیابی می‌شود.
• پس از بررسی‌های جامع، پنتون در ماه‌های می و نوامبر، جلسه‌ای محرمانه با حضور نمایندگان بین‌المللی برگزار می‌کند. این جلسه در اتاقی کاملاً سفید و تحت قوانین سخت‌گیرانه انجام می‌شود تا تأثیرات محیطی حذف شوند. طی این جلسه دو روزه، نمایندگان اشیای الهام‌بخش را ارائه داده و پس از بحث و تبادل نظر، رنگ سال آینده انتخاب و نهایی می‌شود.

نمادگرایی رنگ‌های سال

با وجود اینکه مطالعات نشان می‌دهند معانی رنگ در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است، پنتون برای دستیابی به معنا و اهمیت جهانی، رنگ سال را با یک نام یا عبارت هدفمند همراه می‌کند. این تداعی‌های نشانه‌شناختی و روایت‌های داستانی، به اندازه خود رنگ اهمیت دارند. اسامی رنگ‌ها همراه با نماد و مفاهیم آنها از سوی پنتون، در جدول ذیل آمده است:

سال	رنگ سال پنتون	رنگ معادل	مفهوم و نمادگرایی
۲۰۰۰	Cerulean	بین آبی آسمانی و نیلی	نماد آسمان و آرامش در آغاز هزاره جدید
۲۰۰۱	Fuchsia Rose	سرخابی	القای اعتمادبه‌نفس و حس پختگی و تشویق فردیت و دعوت‌ به ماجراجویی و تجربه‌گرایی
۲۰۰۲	True Red	قرمز	در ارتباط با حملات ۱۱ سپتامبر
۲۰۰۳	Aqua Sky	آبی آسمانی	الهام بخشیدن به یک امید جدید و حس آرامش
۲۰۰۴	Tigerlily	نارنجی مایل به قرمز	برای القای حال و هوای گرم در میانه درگیری‌های افغانستان و عراق
۲۰۰۵	Blue Turquoise	آبی فیروزه‌ای	نشان‌دهندۀ آرامش، وضوح ذهنی و خلاقیت و ترویج ارتباطات باز
۲۰۰۶	Sand Dollar	ارغوانی تیره	نمادی از نگرانی‌ها در مورد مشکلات اقتصادی
۲۰۰۷	Chili Pepper	قرمز تیره	نماد جنب‌وجوش با انرژی دراماتیک و پرشور، تحریک حواس و سرشار از هیجان
۲۰۰۸	Blue Iris	آبی زنبقی	آرامش‌بخش در دوران بی‌ثباتی، ایجاد اطمینان خاطر همراه حس رمز و راز و هیجان
۲۰۰۹	Mimosa	زرد	نماد خوش‌بینی در دوران بی‌ثباتی اقتصادی
۲۰۱۰	Turquoise	فیروزه‌ای	به‌عنوان یک طلسم محافظ نماد شفقت، شفا و حقیقت
۲۰۱۱	Honeysuckle	صورتی تیره	نماد زنانگی قدرتمند همراه با سرسختی
۲۰۱۲	Tangerine Tango	نارنجی تانگو	نماد حرکت رو به جلو
۲۰۱۳	Emerald	سبز زمردی	نماد رشد، تجدید و رفاه
۲۰۱۴	Radiant Orchid	بنفش با ته‌رنگ صورتی	نماد خلاقیت و اصالت
۲۰۱۵	Marsala	قرمز مایل به قهوه‌ای	دراماتیک و مجلل با پیچیدگی‌ای ذهنی و روحی
۲۰۱۶	Rose Quartz and Serenity	صورتی کم‌رنگ و آبی ملایم	نماد به چالش کشیدن تمایز رنگ بر اساس جنسیت و سیالیت جنسیتی
۲۰۱۷	Greenery	سبز روشن	منعکس‌کننده گرایش به‌سوی ورود عناصر طبیعی به معماری، برنامه‌ریزی شهری و مد
۲۰۱۸	Ultra Violet	بنفش	القاکننده خلاقیت، ذهن‌آگاهی و تأمل معنوی
۲۰۱۹	Living Coral	مرجانی	نماد انرژی و سرزندگی
۲۰۲۰	Classic Blue	آبی کلاسیک	ارائه ثبات و ارتباط در یک زمان نامشخص
۲۰۲۱	Ultimate Gray and Illuminating	خاکستری و زرد	همراه کردن قدرت با خوش‌بینی در دوران پاندمی کرونا
۲۰۲۲	Very Peri	نوعی بنفش متمایل به آبی	نماد گذار در یک دنیای در حال تغییر
۲۰۲۳	Viva Magenta	قرمز آتشین	نمادی از شجاع و نترس بودن و ابراز وجود
۲۰۲۴	Peach Fuzz	هلویی مخملی	نمادی از صمیمیت و همدلی در جوامع امروزی
۲۰۲۵	Mocha Mousse	قهوه‌ای خاکی	نمادی از توازن سادگی و شکوه

رنگ سال ۲۰۲۶م پنتون، برای اولین بار یک طیف سفید با نام رقصندۀ ابر، Cloud Dancer است. این رنگ از سوی پنتون به‌عنوان نماد آرامش، سکون و وضوح معرفی شده و پاسخی مستقیم به نیاز جامعه جهانی آشفته به شروعی تازه و کنار گذاشتن تفکر منسوخ تلقی می‌شود. انتخاب این رنگ در بستر آشفتگی‌های سیاسی سال ۲۰۲۵م، بر اهمیت ارتباط انسانی، درک متقابل و امکان شروعی دوباره تأکید دارد. این انتخاب با واکنش شدید و منفی مخاطبان جهانی مواجه شده است؛ به‌طوری که برخی آن را بی‌روح توصیف کرده و آن را برتری‌طلبی سفیدپوستی دانسته‌اند.

وضعیت فعلی تعیین رنگ سال

امروزه شرکت‌های متعددی رنگ سال را معرفی می‌کنند که اغلب منجر به تناقض و انتخاب‌های متفاوت برای یک سال می‌شود. پس از شروع این روند توسط پنتون در سال ۲۰۰۰م، شرکت‌های بزرگ تولیدکننده رنگ و پوشش نیز رویکردهای مشابهی را برای تعیین رنگ سال پذیرفتند.

سال معرفی برنامه	شرکت
۲۰۰۳	آکزونوبل (AkzoNobel)
۲۰۰۶	بنجامین مور (Benjamin Moore)
۲۰۱۱	شروین-ویلیامز (Sherwin-Williams)
۲۰۱۴	PPG، بیوتی-تون (Beauti-tone)، جوتون (Jotun)
۲۰۱۵	دایموند ووگل (Diamond Vogel)، بهر (Behr)، آسیا پینتز (Asian Paints)، نیپون پینت (Nippon Paint)، پرات و لمبرت (Pratt & Lambert)
۲۰۱۶	کانسای (Kansai)، داچ بوی (Dutch Boy)، دان-ادورادز (Dunn-Edwards)، گلیدن (Glidden)

با وجود بررسی‌های مستقل، بسیاری از این شرکت‌ها به‌دلیل رجوع به منابع ترند مشترک مانند دنیای مد، رنگ‌های سال مشابهی را اعلام می‌کنند. با این حال، برخی شرکت‌ها همچون داچ بوی، آکزونوبل، شروین-ویلیامز و بیوتی‌تون گاهی انتخاب‌های منحصربه‌فردی دارند و سالانه دو تا سه بار انتخاب رنگ دارند؛ در حالی که شرکت‌هایی مانند بنجامین مور، PPG و بهر ترجیح می‌دهند رنگ‌هایی را برگزینند که محبوبیت یا احتمال ترند شدن‌شان در بازار مشخص باشد.

انتقادها به رنگ سال

برخی کارشناسان، ایدۀ تعیین رنگ سال را نبوغی بازاری می‌دانند که هیجان فرهنگی می‌آفریند، اما در ادامه می‌افزایند که پنتون خالق رنگ‌های تازه نیست؛ رنگ‌ها قرن‌ها وجود داشته‌اند. چالش اصلی از دید منتقدان این است که نمی‌توان محبوبیت یک رنگ را در فرهنگ جهانی پیش‌بینی یا تحمیل کرد. به عقیدۀ آن‌ها، مد به‌دلیل ماهیت شخصی‌اش ممکن است دنباله‌رو ترندها باشد؛ اما رنگ‌ها جهانی‌ترند و از این تحمیل اطاعت نمی‌کنند. همین تفاوت، پنتون را گاه در معرض انتقاد قرار می‌دهد. رنگ سال برای پنتون ابزار درآمدزایی است؛ در حالی‌که برای مصرف‌کننده، نمادی تحمیلی از احساس و زمانه تلقی می‌شود. منتقدان عنوان رنگ سال را «ترند سال» می‌نامند که بازتاب واقعی روح جهان نیست؛ زیرا معنایی مانند خوش‌بینی یا امید که پنتون تبلیغ می‌کند، در بسیاری از نقاط دنیا با واقعیت اجتماعی و سیاسی تضاد دارد. منتقدان معتقدند که پنتون باید به‌جای دستور بازاری، با رویکردی مشارکتی و مردمی‌تر رنگی با معنای فرهنگی واقعی انتخاب کند؛ در غیر این صورت، نام آن باید به پیش‌بینی ترند سال تغییر یابد.

رنگ سال ایرانی

در سال 1401ش، کارگروه سامان‌دهی مد و لباس ایران برای نخستین بار اقدام به معرفی رنگ سال ایرانی کرد و رنگ سبز ایرانی یا سبز پرشین را انتخاب کرد. هدف اصلی این اقدام، بازآفرینی ارزش‌های دینی، ملی و قومی و توسعه زیبایی‌شناسی بومی بود؛ این کار به این دلیل انجام شد که پذیرش رنگ‌های ترند جهانی گاهی با هنجارهای حاکم بر فرهنگ ایرانی-اسلامی در تضاد بود؛ با این حال، این روند تعیین رنگ سال ایرانی در سال‌های بعد ادامه پیدا نکرد.

تأثیر رنگ‌های ترند سال بر روند بازار و مصرف

1. موضوع رنگ سال پنتون مورد اختلاف کارشناسان است. گروهی آن را حکمی قطعی می‌دانند که باید در تمام ابعاد زندگی و محصولات پیاده شود؛ اما منتقدان آن را صرفاً ابزاری بازاری برای تحریک مصرف‌گرایی و تضمین سهم بازار برای کالاهای جدید تلقی می‌کنند.
2. این انتخاب سالانه رنگ، زنجیره‌ای از به‌روزرسانی‌های ظاهری را بر مصرف‌کنندگان و بازاریان تحمیل می‌کند که از نظر عملی و اقتصادی برای بسیاری از کسب‌وکارها دشوار است.
3. این روند به‌ویژه در حوزۀ فست‌فشن، به‌دلیل تشدید ضایعات صنعتی مورد انتقاد قرار گرفته است. با وجود این ایرادات، کمپین رنگ سال فراتر از یک تبلیغ ساده رفته و با همکاری‌ها و پوشش رسانه‌ای گسترده، به سلطۀ فرهنگی دست یافته است.
4. کارشناسان این روند را تلاش هماهنگ بازار برای ایجاد تقاضا می‌دانند؛ چرخه‌ای که به‌دلیل پیوند با هنر و خلاقیت، اغلب به‌جای یک اقدام صرفاً بازاری، شبیه به یک حرکت هنری معرفی می‌شود.

منابع

• «آیا رنگ سال ایرانی در جامعه مورد استقبال قرار می‌گیرد؟ ویترین لباس‌فروشی‌ها در انتظار «سبز ایرانی»»، وب‌سایت پیشخوان، تاریخ درج مطلب: 23 فروردین 1401ش.
• «پشت پرده «انتخاب رنگ سال» پنتون چه می‌گذرد؟»، وب‌سایت جام‌جم آنلاین، تاریخ درج مطلب: 19 آذر 1393ش.
• «جزئیات انتخاب رنگ سال در ایران برای اولین بار»، وب‌سایت خبری‌تحلیلی عصر ایران، تاریخ درج مطلب: 20 فروردین 1401ش.
• خداوردی، حامد، «همه چیز در مورد انتخاب رنگ سال از 2000 تا 2026»، وب‌سایت حامد خداوردی، تاریخ درج مطلب: 17 نوامبر 2025م.
• «واکنش شدید به انتخاب رنگ سال 2026؛ کسل‌کننده و یادآور برتری‌طلبی سفیدپوستی»، وب‌سایت خبری‌تحلیلی عصر ایران، تاریخ درج مطلب: 15 آذر 1404ش.

• Solcyré, "Pantone Chooses White as its Color of the Year for the First Time Ever. See it Here”, time website, Date of Upload: 4 December 2025.
• Gijsenij, A et al. 2021. "Analyzing a decade of Colors of the Year". Color Research & Application 46.
• Laidlaw, Katherine, “Who chooses the world’s Color of the Year?”, thehustle website, Date of Upload: 10 November 2023.
• Roses, Rio, “How Pantone Selects Their Color of the Year”, rioroses website, Date of Upload: 3 January 2024.
• Sheth, Sarang, “The big problem with Pantone’s Color of the Year… and why it desperately needs to be fixed.”, yankodesign website, Date of Upload: 12 December 2021.
• Taei, Payman, "What Is the Pantone Color of the Year and Why Is It Important", Date of Upload: 26 August 2017.
• “The Evolution and Significance of Pantone's Color of the Year”, gamutpackaging website, Date of Upload: 4 January 2025.